Lawrence Venuti �Przek�ad, wsp�lnota, utopia�

taecsd. wspólnota, utopii 283

hgarettiego, odnawiając to, co sam tłumacz nazwał .trupem włoskiego języka literac-Me0>* - teraz przeobrażonego w dawną poetykę angielską.

Uwalniając rodzimą nadwyżkę, przekład Mandelbauma nie tylko umieścił Ungaret-fego w ramach tradycji literackich angielszczyzny, ale podporządkował go też tenden-cjcm dominującym we współczesnym mu przekładzie literackim. Rzeczywiście bowiem * Inach pięćdziesiątych język przekładu poezji preferowany przez najważniejszych Umączy amerykańskich stanowiła mieszanka standardowej odmiany języka i poetyc-b:r. archaizmów. Richard Lattimore, autor wydanej w 1951 roku wersji Mody, która mała się stać najpopularniejszym w Stanach ^jednoczonych przekładem eposu, twier-ppt że unikał stosowania jakiejkolwiek „poetyckiej odmiany angielszczyzny", ponieważ .w 1951 roku nie ma już poetyckich odmian", a język Spencera czy Biblii Króli Jakuba’ nie odpowiada homeryckiąj „prostocie” (Lattimore 1961:55). Tymczasem stel Lattimoie’a jest upstrzony wiktoriańskimi poetyzmami: aswhen raiersin winter wpate ‘jako rzeki, gdy zimą wzbierają', So he spoke, munting ‘Tak to przemówił chełpliwie', he strides mto bulik 'wkracza w bitwę', his beloued son ‘jego umiłowany syn’, tetaccursednight Tamtej przeklętej nocy’ (Lattimore 1951:125,131,279,438). Przekład Dantejskiego Piekta pióra Johna Ciardiego z 1954 roku, który przez czterdzieści lat był dostępny na masowym rynku księgarskim, miał być wersją przemawiającą „potoczną angielszczyzną”, by przywołać antyretoryczny charakter włoskiego oryginała. Język Dantego, „oszczędny, bezpośredni i idiomatyczny”, jak pisał Ciardi (Alighieri 1954: ix-x), „unika elegancji, by stworzyć elegancję”. Takie paradoksalne zrozumienie stylu Dantego charakteryzuje również i tekst przekładu Ciardiego, który choć w większości zachowuje prosty ręjestr potoczności, usiany jest poetyckimi słowami i liazami: irear ‘posępność', piteous ‘żałosny’, Jleers ‘zbiegowie', beset 'znękany', pertis 'opały', serety pressed 'srodze przynaglony', Uiy ‘archaiczna forma zaimka „twój"', anew ■ponownie’, U seemed to scom aU parno ‘zdało się, że drwi z wszelkiego wytchnienia', bite back your spleen 'odegnąj precz melancholię - w oryginale: non ti cmmare -nie ulegaj rozpaczy’, his woollyjowls 'jego kędzierzawe lica' (Alighieri 1964:28,30,36, 3S, 39,43,44,45).

Wersja Mandelbauma przerzucała pomost nad przepaścią dzielącą czytelników poeąji Ungarettiego we Włoszech i jego potencjalną publicznością w Ameryce. Przełożenie dzieła współczesnego poety włoskiego na Język dominujący w poezji amerykańskiej było w istocie gestem kanonizującym, włączeniem Ungarettiego - w odbiorze Amerykanów - do zbioru poetów kanonicznych, takich jak Homer czy Dante (nie wspominając ech Tbnnysona, Shakespeare'a czy Marlowe’a). Ta rodzima inskrypcja oddalała go jednak od znaczenia, jakie miała jego poezja w obrębie tradycji włoskiej, od przekonania, że - wedle słów Mandelbauma - „Ungaretti oczyścił język z wszelkiej