rozdzia 25252525B3 3 stronat 75

I

I

«

I

«

I

I

I

p

I

1

1

I

I

Zasada racjonalnego gospodarowania

a.    zasada największej wydajności - wskazanie maksymalnej wielkości przewidywanych korzyści jakiegoś przedsięwzięcia przy danym nakładzie środków

b.    zasada oszczędności środków - wskazanie wielkości, odpowiadającej minimalnemu nakładowi środków przy założeniu przewidywanych korzyści jakiegoś przedsięwzięcia

d

Zasada ta„ oclno.s7.ncn się do układów chemicznych i fizycznych, sformułowana w 1X84 roku siała się źródłem naukowej sławy Le Chalcliera, jako chemika i metalurga. Pierwotnie znana jako zasada bezwładności lub zasada równowagi obecnie znana jako „Reguła przekory".

Na grunl nauki organizacji i zarządzania została przeniesiona przez Karola Adamieckiego i nazwana „prawem inercji przyzwyczajeń" lub też „prawem przeciwdziałania"⁷*. Zgodnie z tą zasadą każda zmiana powoduje opór i jak podkreśla Adamiecki: „\vc wszystkich przypadkach, gdy mamy do czynienia z pracą ludzką: czy to fizyczną, czy umysłową wprowadzanie ulepszeń organizacji powinno odbywać się stopniowo, w przeciwnym bowiem razie muszą nastąpić straty na pokonywanie oporów.”⁷⁷ Oznacza to w praktyce konieczność stopniowego i przemyślanego wprowadzania jakichkolwiek zmian, przewidywania mogących się pojawić oporów i przygotowania programu przeciwdziałania im. Prawo to w wąskim ujęciu dotyczy wprowadzania zmian wewnątrz-organizacyjnyeh.    *

Rozpatrując szerzej powyższe prawo i analizując je w relacji organizacja (układ znajdujący się w stanie równowagi) - otoczenie (działanie nowego lub udział w działaniu poszczególnych czynników zewnętrznych), oznacza konieczność bezwzględnego przygotowania się na wprowadzanie zmian w związku ze zmianami zachodzącymi w otoczeniu, tak by utrzymać pewien stabilny stan (nowego stanu równowagi, zbliżonego do stanu równowagi wyjściowej). Przykładowo, jeżeli dla jakiejś organizacji parametrem określającym jej stabilny stan jest utrzymanie określonego poziomu zysku przy niezmiennej cenie wyrobów, a cena surowców potrzebnych na jego wytworzenie wzrosła, wszelkie działania w organizacji będą zmierzały do utrzymania stanu pierwotnego lip. poprzez redukcję kosztów, poszukiwanie tańszych dostawców lub substytutów. Zatem, każda zmiana narusza istniejący stan rzeczy i wymusza dostosowanie się do niego, by uniknąć oporów jakie może nieść należy mieć świadomość tego zjawiska i odpowiednio się na nic przygotować, poprzez uwzględnianie ich w procesie zarządzania organizacją.

3.6 Zasada racjonalnego gospodarowania

Uogólnienie praw naukowej organizacji pracy, znalazło swoje podsumowanie w sformułowaniu „Zasady racjonalnego gospodarowania”.

^u Koźmiński A K., Piotrowski W., Zarządzanie -teoria i praktyka, PWN, Warszawa 1995, s.463 ⁷⁷ Adamiecki K , „O istocie naukowej organizacji, Kolo Naukowej Organizacji Studentów Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1938. s 52; w: Martyniak Z., Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania, PWF Warszawa 1993. s 79

74-

Zgodnie z powyżej przedstawioną zasadą racjonalnego gospodarowania dla wyznaczenia optymalnej wielkości produkcji można wykorzystać dwa równoważne sobie warianty: zasadę największej wydajności lub zasadę oszczędności środków, i w każdym przypadku rozwiązanie optymalne jest identyczne (rysunek 19).

Wybór wariantu, który zostanie zastosowany jest uzależniony od poziomu nudności, stopnia skomplikowania w wykonywaniu obliczeń.

K(Xl)=Kmm

Z(X2)=Zmax

X1,X2 - optymalna wielkość produkcji

Rys. 19. Zasada racjonalnego gospodarowania

Źródło : Stabryla A, Trzcieniecki J (red), Organizacja i Zarządzanie zar)'s problematyki, PWN, Warszawa 1986, s.30,

Realizując swoje cele każda organizacja stara się maksymalizować efekty i osiągać jak największe korzyści. Poznanie oraz zrozumienie prawidłowości i zasad w zakresie zarządzania organizacjami ułatwia podejmowanie decyzji, a dodatkowo powinno być punktem wyjścia procesu decyzyjnego. Podejmowane decyzje charakteryzują się wyższą znajomością konsekwencji jakie niosą.

Przedstawione prawa, nic tylko nie uległy dezaktualizacji, ale jednocześnie stają się inspiracją dla rozwoju coraz to nowszych metod i technik w zakresie zarządzania organizacjami, stanowiąc jednocześnie ich fundament.

-75-