rozdzia 25252525B3 3 stronah 69

SI

Z powyższymi prawami można połączyć prawo wzrastającej produkcji, które zwraca uwagi; na grania; specjalizacji produkcji w zakresie jej ilości oraz o występowaniu Izw. optymalnej wielkości produkcji czyli takiej, dla której koszt wytworzenia jednostki wyrobu jest najmniejszy.

3.3 Prawo wzrasiającej produkcji

Prawo to, określane również jako: prawo optymalnej produkcji, zostało sformułowane przez K. Adamieckiego, na podstawie prowadzonej przez niego analizy zależności kosztów jednostkowych produkcji w odniesieniu do wielkości produkcji w czasie. W celu ułatwienia znajdowania owej granicy stosował wykresy kosztów (rysunek l)^f,v Krzywa AB wyraża koszt na

Prawo wzrastającej produkcji (Karol Adamiecki)

W miarę wzrostu wydajności, koszt jednostki produktu zmniejsza się i osiąga swą optymalną wielkość, poza którą dalszy nakład pracy i środków wytwórczych przestaje być ekonomiczny.

I

jednostkę czasu Styczna OC wyznacza punkt C, dla którego koszt czasu traconego i osiąga minimum. Wszystkie inne punkty położone na stycznej OC charakteryzują się mniejszym lub większym poziomem kosztów czasu traconego. Na przykład dla punktu a wielkość kosztu czasu traconego równa się odcinkowi be, natomiast koszt użyteczny wyraża odcinek ab Stąd wniosek, że po przeprowadzeniu 7. punktu C piostej do ust odciętych, olr/.ymujcmy punki W, któremu od|M>wiada produkcja Pw. czyli produkcja wzorcowa, klóia w tym wypadku oznacza optymalną charaktc-lystykę ekonomiczną rozpatrywanego organu wytwórczego.

*^v Martyniak Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania, PWE, Warszawa 1993, s. 101 -

102

■6K-

o

AB - koszt na jednostkę czasu;

OC - styczna wyznaczająca w pkt C minimum kosztu czasu traconego;

W - punkt wyznaczający wielkość produkcji wzorcowej Pw;

ab - koszt użyteczny;

be - koszt straconego czasu.

Rys. 16. Wykres kosztów

Źródło: Martyniak Z., Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania.

PWE. Warszawa 1993. s. 101 - 102

Do kwestii kosztów straconego czasu nawiązał również P. Drucker, pisząc: „Metoda tradycyjnego rozliczania kosztów mierzy jedynie koszty produkcji, natomiast ignoruje koszty nicprodukowania, wynikające na przykład z czasu postoju maszyny lub usterek wyrobu smagających jego obrabiania lub przeróbki. Wiadomo, że czas nicprodukowania wynosi więcej niż 20% ogólnego czasu produkcji, w niektórych zakładach nawet 50%, a kosztuje tyle samo ile czas produkcji w placach, ogrzewaniu, oświetleniu, oprocentowaniu kapitału, a nawet w zakresie surowców. System tradycyjny nie mierzy żadnego z tych czynników"⁷⁰.

Organizacje prowadząc swoją działalność ponoszą pewne koszty, które należy uwzględnić wyznaczając całkowity koszt wytworzenia określonego wyrobu. Zasadniczo istnieją trzy grupy kosztów, tj.:

1.    Koszty stale - czyli nakłady ponoszone niezależne od wielkości produkcji np. dzierżawa, czynsz, koszty zarządu, oświetlenie budynku, administracja. W miarę wzrostu produkcji, całkowita suma kosztów stałych jest rozłożona na większą grupę produktów, zatem icli udział przypadający na jednostkę wyrobu zmniejsza się.

2.    Koszty zmienne - bezpośrednio produkcyjne, zmieniają się wprost proporcjonalnie do wielkości produkcji, są to koszty bezpośrednio związane z wytworzeniem wyrobu np. surowce, materiały, niezależnie od ilości produkowanych towarów. Ich udział przypadający na jednostkę wyrobu jest stały.

⁷⁰ w; Koźmiński A K., Piotrowski W., Zarządzanie - teoria i praktyka, PWN, Warszawa 1995, s 464

-69-