rozdzia 25252525B3 3 stronah 69

Z powyższymi prawami można połączyć prawo wzrastającej produkcji, któro zwraca uwagi; na grania; specjalizacji produkcji w zakresie jej ilości oraz o występowaniu Izw. optymalnej wielkości produkcji czyli takiej, dla której koszt wytworzenia jednostki wyrobu jest najmniejszy.

3.3 Prawo wzrastającej produkcji

Prawo to, określane również jako: prawo optymalnej produkcji, zostało sformułowane przez K. Adamieckiego, na podstawie prowadzonej przez niego analizy zależności kosztów jednostkowych produkcji w odniesieniu do wielkości produkcji w czasie. W celu ułatwienia znajdowania owej granicy stosował wykresy kosztów (rysunek l)^f,v. Krzywa AB wyraża koszt na

Prawo wzrastającej produkcji (Karol Adamiecki) *

W miarę wzrostu wydajności, koszt jednostki produktu zmniejsza się i osiąga swą optymalną wielkość, poza którą dalszy nakład pracy i środków wytwórczych przestaje być ekonomiczny.

I

jednostkę czasu Styczna OC wyznacza punkt C, dla którego koszt czasu traconego i osiąga minimum Wszystkie inne punkty położone na stycznej OC charakteryzują się mniejszym lub większym poziomem kosztów czasu traconego. Na przykład dla punktu a wielkość kosztu czasu traconego równa się odcinkowi be, natomiast koszt użyteczny wyraża odcinek ab. Stąd wniosek, że po pizcprowadzcniu z punktu C prostej do osi odciętych, otrzymujemy punkt W, któremu od|K>winda produkcja Pw, czyli produkcja wzorcowa, klóia w tym wypadku oznacza optymalną charakterystykę ekonomiczną rozpatrywanego organu wytwórczego.

^M Martyniuk /.., Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania, PWF., Warszawa 1993, s, 101 -

102

OC - styczna wyznaczająca w pkl C minimum kosztu czasu traconego;

W - punkt wyznaczający wielkość produkcji wzorcowej Pw;

ab - koszt użyteczny;

be - koszt straconego czasu.

Rys. 16. Wykres kosztów

Źródło: Martyniak Z, Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania.

PWE, Warszawa 1993, s. 101 - 102

Do kwestii kosztów straconego czasu nawiązał również I*. Drucker, pisząc: „Metoda tradycyjnego rozliczania kosztów mierzy jedynie koszty produkcji, natomiast ignoruje koszty nieprodukowania, wynikające na przykład z czasu postoju maszyny lub usterek wyrobu wymagających jego obrabiania lub przeróbki. Wiadomo, że czas nieprodukowania wynosi więcej niż 20% ogólnego czasu produkcji, w niektórych zakładach nawet 50%, a kosztuje tyle samo ile czas produkcji w placach, ogrzewaniu, oświetleniu, oprocentowaniu kapitału, a nawet w zakresie surowców. System tradycyjny nie mierzy żadnego z tych czynników"⁷¹¹.

Organizacje prowadząc swoją działalność ponoszą pewne koszty, które należy uwzględnić wyznaczając całkowity koszt wytworzenia określonego wyrobu. Zasadniczo istnieją trzy grupy kosztów, (j.:

1.    Koszty stale - czyli nakłady ponoszone niezależne od wielkości produkcji np. dzierżawa, czynsz, koszty zarządu, oświetlenie budynku, administracja. W miarę wzrostu produkcji, całkowita suma kosztów stałych jest rozłożona na większą grupę produktów, zatem ich udział przypadający na jednostkę wyrobu zmniejsza się.

2.    Koszty zmienne - bezpośrednio produkcyjne, zmieniają się wprost proporcjonalnie do wielkości produkcji, są to koszty bezpośrednio związane z wytworzeniem wyrobu np. surowce, materiały, niezależnie od ilości produkowanych towarów. Ich udział przypadający na jednostkę wyrobu jest stały.

⁷¹¹ w. Koźmiński A.K., Piotrowski W., Zarządzanie - leoria i praktyka. PWN, Warszawa 1995, s 464

-69-