0260

270    10. Władza wykonawcza

i

liderów Sojuszu do zawarcia synkretycznej koalicji z PSL, która rozpadła się w marcu 2003 r.

Jeśli wybory nie wyłonią zwycięzcy, zdolnego do stworzenia jednopartyjne i większościowego gabinetu, co traktujemy jako pojawienie się sytuacji koalicyjnej , to możliwych jest co najmniej kilka wariantów. Jeden z nich stanowi utwórz nie jednopartyjnego gabinetu mniejszościowego przez najsilniejszą partię (je to praktyka charakterystyczna dla Szwecji, Norwegii, Irlandii do 1989 r.; stosov no ją również we Włoszech w latach 50. i 60. oraz na Litwie w latach 1992-19£ Możliwe jest również uformowanie jednopartyjnego gabinetu mniejszościowe przez którąś ze słabszych partii (co zdarzyło się w Danii w 1973 r.). Jeże powołanie rządu mniejszościowego jest uznawane za sytuację patologicz (a dzieje się tak w zasadzie wszędzie z wyjątkiem trzech państw skandynawskich -Szwecji, Norwegii i Danii), to w grę wchodzić będzie stworzenie koalicji. Mamyl na myśli utworzenie gabinetu koalicyjnego, obejmującego dwie lub więcej pa nie dysponującego poparciem większości parlamentarnej (tę praktykę odnotowujemy w Danii, Norwegii i Szwecji), utworzenie gabinetu koalicyjnego obejmujące dwie lub więcej partii, dysponującego poparciem najmniejszej z możliwych więk szóści parlamentarnej (koalicja minimalnie zwycięska) lub też sformowanie rokiej „nadwyżkowej” koalicji obejmującej większą liczbę partu niż jest to zbędne dla uzyskania poparcia bezwzględnej większości parlamentarnej (Sz caria, Finlandia, Grecja w latach 1989-1990). Innym wariantem jest powoła wspomnianego już rządu „technicznego”. Z sytuacją taką mamy współcześnie i czynienia przede wszystkim w Rosji i na Ukrainie do 2004 r., gdzie gabinety nie: „firmowane” przez partie polityczne.

Omawiając politykę koalicyjną, należy przyjąć założenie, że partie dążą stworzenia koalicji, która ma szansę na osiągnięcie dwóch celów: realizację polit wynikającej z programów partnerów koalicyjnych oraz uzyskanie poparcia wię szóści parlamentarnej, umożliwiającego efektywne działanie rządu. Gabinet kc cyjny powinien też stanowić odzwierciedlenie woli wyborców. Jest to rozwiąza optymalne, choć nie zawsze realne. Gdy partia najsilniejsza odmawia wejś w skład rządu (jedno- lub wiełopartyjnego) może zostać utworzona koalicja mniej* | szościowa. Dzieje się tak pod warunkiem, że opozycyjna większość nie odmówi jej poparcia. Wariant ten najczęściej napotykamy w Norwegii, Danii, Islandii i Fii dii. Najczęściej jednak koalicje mniejszościowe tworzą podstawę gabinetów formowanych między wyborami (Belgia, Włochy, Irlandia, Szwecja, Łotwa, Czechy, Słowacja). Jeśli idzie o tworzenie rządu bezpośrednio po wyborach, to rozwiązanie uznawanym za najbardziej optymalne (oprócz rzecz jasna jednopartyjnego gabinetu większościowego) jest koalicja minimalnie zwycięska, obejmująca najmniejszą możliwą liczbę partii, zapewniającą większość parlamentarną. Jest to równocześnie rozwiązanie najbardziej rozpowszechnione. Z ustaleń poczynionych przez W. Jednaką wynika, że na ogólną liczbę 452 gabinetów funkcjonujących w 17 krajach Europy Zachodniej w latach 1945-2000 blisko 1/3 (148) miała charakter minima/ winning coalition. Ogółem, stanowiły one ponad 50% wszystkich rządów koalicyjnych, występując najczęściej w Austrii, Belgii, Islandii oraz Luksemburgu¹.

Ibidem, s. 57.