0262

272

10. Władza wykonawcza

z liczby kontrolowanych przez nią mandatów, a jedynie ze zdolności stania krytycznym uczestnikiem koalicji, to jest takim, którego wejście zapewnia jej względną większość, a wyjście - większości tej pozbawia. Okoliczność ta stanc istotną szansę dla partii małych, których faktyczne znaczenie polityczne wyra ponad poziom uzyskiwanego przez nie poparcia. W ten sposób istotnego znać nia nabrali niemieccy liberałowie (FDP), zdobywający pomiędzy 5 a 10% głos włoscy socjaliści w latach 80. czy wspomniane już irlandzkie ugrupowanie Pc powi Demokraci, które w 1989 r. zdobyło 5,5% głosów, ale weszło w skład gabine-1 tu jako niezbędny uczestnik koalicji. Również w Europie Środkowej i Wschodniej j szczególną relewancję rządową otrzymały niewielkie partie agrarne (Bułgaria, tonią, Łotwa, Polska), etniczne (Słowacja, Bułgaria) oraz chrześcijańsko-der kratyczne (Czechy), zdolne do współpracy zarówno z formacjami lewicowymi,; i prawicowymi.

Liczba matematycznie możliwych zwycięskich (tj. dysponujących poparcie większości parlamentarnej) koalicji gabinetowych jest przede wszystkim funkc liczby frakcji parlamentarnych. Należy jednak zaznaczyć, że pewna część koa większościowych nie ma szans na powstanie z powodu wzajemnej wrogości pa Brytyjski politolog G. Pridham zauważa, badając praktykę włoską, że to co mate-l matycznie możliwe, może być politycznie niedopuszczalne, to zaś, co politycznie pożądane, może być matematycznie niewystarczające¹. Analizując konfiguracje polityczną parlamentu należy mieć na uwadze to, które partie nie będą ze sobą] współpracować, nawet gdyby mogły stworzyć stabilną większościową koalicję. In-] nymi słowy, prognozując hipotetyczny kształt koalicji gabinetowych trzeb*] uwzględniać potencjał koalicyjny poszczególnych partii, który nie jest wyłączną _:|funkcją jej siły. Potencjał ten to element jakościowy konfiguracji politycznej parlamentu. O ile indeks siły partii oznacza stosunek liczby koalicji, w których jest ona uczestnikiem krytycznym do liczby matematycznie możliwych koalicji zwycięskich, o tyle jej potencjał koalicyjny odnosi się do liczby politycznie (a nie tylko teoretycznie) możliwych aliansów, w jakich ma szanse się znaleźć, np. potencja! koalicyjny Włoskiej Partii Komunistycznej, mimo znacznego rozmiaru frakcji parlamentarnej, do końca jej istnienia (1991) był równy zeru. Również w Polsce, potencjał SLD, systematycznie powiększającej zyski wyborcze do 2001 r. - jesi znacznie niższy niż wynikałoby to z liczby mandatów. Nie ma ona bowiem żadnych szans na to, by stać się uczestnikiem krytycznym jakiejkolwiek realnej zwycięskiej koalicji, obejmującej ugrupowania wywodzące się z antykomunistycznej opozycji. Uwaga ta dotyczy większości ugrupowań postkomunistycznych w Europie Środkowej i Wschodniej (wyjątkiem są Węgry).

Partie, które zdobywają znaczącą liczbę głosów i nie są brane pod uwagę przy tworzeniu koalicji (tzw. partie izolowane) występowały początkowo w niewielu krajach. Prócz wspomnianej już włoskiej PCI, możemy wskazać na francuski Front Narodowy i skandynawskie Partie Postępu. W latach 90. silnie zaznaczyły

G. Pridham. An Inductwe Theoretical Frameworkjor Coalttlonal Behauiour: Political Parties in Multl-Dlmensional Perspectwe in Western Europę, w: G. Pridham (red.), Coalitional Behauiour tn Theory and Practice: an Inductwe Model for Western Europę, Cambridge Untversity Press, Cambridge 1986, s. 15.