0236

10. Władza wykonawcza

10.1. Pojęcie i znaczenie władzy wykonawczej

W znaczeniu potocznym, określenie „władza wykonawcza” sugeruje przede ws kim jej podrzędność wobec tych, którzy stanowią prawa. Wykonawca słucha kle czyichś rozkazów, na treść których nie ma wpływu. Tymczasem w sferze p tyki, władza wykonawcza jest głównym przedmiotem rywalizacji, a jej struk stanowią trzon każdego systemu politycznego¹. O ile dla Monteskiusza wyrg się ona jedynie w prawie do wypowiadania wojen i zawierania pokoju, wysył lub przyjmowaniu poselstw czy też zapewnianiu bezpieczeństwa², o tyle współc śnie wiążemy z nią możność ustalania polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa i jej realizacji. Podkreślmy to wyraźnie: władza wykonawcza (egzekutywa) ta uprawnienie do podejmowania kluczowych - z punktu widzenia społeczeństwa i państwa - rozstrzygnięć politycznych. Nie sprowadza się więc wyłącznie do realizowania decyzji podjętych przez inne podmioty (parlament, partie polityczne itp.J. Oznacza to, że różnica między tym, co nazywamy administrowaniem (zwykle przypisywanym władzy wykonawczej) a polityką (kojarzoną potocznie z parlamentem) systematycznie się zaciera. Jak zauważa G. Peters „coraz wyraźni: przekonujemy się, że istotnych decyzji nie podejmuje się w dostojnych wnętrzach legislatur, coraz więcej zapada ich w skromnych pomieszczeniach urzędów"³. Jeśli zatem pytamy o to, kto faktycznie rządzi, to odpowiadamy: ten, komu została powierzona władza wykonawcza.

Z tego stwierdzenia wynikają różnorodne konsekwencje polityczne. Najważniejszą z nich jest to, że powszechne wybory w systemach demokratycznych są grą o utworzenie rządu, stanowiącego faktyczne centrum władzy wykonawczej -a więc ośrodek, gdzie rodzą się inicjatywy polityczne, są formułowane cele polityczne, dokonuje się wartościowania proponowanych rozwiązań, określa optymalne środki ich realizacji i sprawuje nadzór nad wdrożeniem podjętych decyzji⁴. W niektórych państwach europejskich (Cypr, Francja, Rosja, Ukraina) podmioty

1

   Zob. J. Blondel, ComparatWe Gouernment. An Introciuctlori, Prentice Hall, London 1995. s. 267, 269.

2

   K. Monteskiusz, O duchu praw, Księga XI, Rozdział VI, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2003, s. 148-149.

3

   G. Peters, Administracja publiczna w systemie politycznym, Wydawnictwo Naukowe Scholar. Warszawa 1999, s. 18.

4

   Zob. G. Rydlewski, Rządowy system decyzyjny w Polsce. Studium politologiczne okresu transformacji, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2002, s. 10-11.