100 88

100 88



K. l.aslutYski * Od idei do integruęji europejskiej


38

nowe horyzonty poznania, ale światopogląd chrześcijański pozostał dalej dominującym motywem rozwijanych idei ogólnoeuropejskich.

Od czasu wielkiej rewolucji francuskiej idee integracji europejskiej zaczęły eksponować równieZ stowarzyszenia i ruchy polityczne. Idee rewolucyjne z Francji rozszerzyły się na Europę, a rozwój nauki i wzmożone kontakty kulturowe ułatwiły dąZenia do zmian społecznych Przewrót przemysłowy i ekspansja kolonialna wpłynęły na zwiększenie wymiany handlowej. Na zmiany w Europie wywierały również wpływ doświadczenia federacyjne Stanów Zjednoczonych Ameryki.

4.1, Próby siłowego jednoczenia Europy przez Napoleona Bonaparte

Na początku XIX wieku największy wpływ na kształt Europy wywarły działania cesarza Napoleona I Bonaparte (1769-1821), który idee rewolucji francuskiej podporządkował francuskiej ekspansji w Europie. Napoleon nawiązywał do ekspansjonistycznych tradycji cesarstwa rzymskiego oraz monarchii karolińskiej. Wykorzystując armię i wpływy kulturowe Francji na kontynencie, próbował jednoczyć Europę wokół Paryża. Po sukcesach osiągniętych w kolejnych kampaniach wojennych zaczął uważać siebie za władcę podobnego cezarom i deklarował, że „niejest następcą Ludwika XIV, ale Karola Wielkiego"”.

Napoleon silą wprowadzał zmiany w Europie. W 1806 roku został protektorem Związku Reńskiego i skłonił cesarza Austrii Franciszka I do zrzeczenia się tytułu cesarza rzymskiego, który według średniowiecznych poglądów miał być duchowym seniorem wszystkich monarchów. Fakt ten przekreślił całkowicie, istniejącą co prawda tylko w teorii, jedność państw europejskich, złączonych w „świętym imperium rzymskim" Bonaparte na czele armii podbijał kolejne kraje, zmieniał granice i tworzył podległe mu nowe organizmy państwowe. Realizował misję jednoczenia Europy silą na czele wielonarodowej armii.

Pod władzą Napoleona Bonaparte zjednoczona została prawie cala Europa od Portugalii, aź do granic Rosji. Kolejne kampanie napoleońskie tworzyły nowe rozwiązania organizacyjno-prawne kontynentu europejskiego. Tworzyła się konfederacja państw kontynentalnej części Europy z centrum politycznym w Paryżu. Wokół Francji powstawały państwa zwasalizowane lub zależne, z osadzonymi na tronie członkami rodziny cesarza lub jego wiernych sojuszników. Scalały ją głównie powiązania dynastyczne oraz rozwinięte wpływy kulturowe i językowe Francji na kontynencie'*. W krajach podporządkowanych Napoleonowi wprowadzono nowy system władzy, regulowany przez kodeks cywilny, zwany Kodeksem Napoleona oraz przyjmowano konstytucje wzorowane na francuskiej. Z wolą cesarza Francuzów liczyły się również Prusy, Austria. Dama i Szwecja. „Pierwszy raz zatem

R Maync, op ul , s 41, W Nieolt, 1 O. Salmon, Undersianding ihc Europcon Union London MOI. | 4

* W Dotazycki. Historia iiosunkou międzynarodowych w ciosach nowożytnych 18!5-1945. W tTi/sat 19%, * 18

w swoich dziejach niemal cala Europa była zjednoczona pod rządami napoleońskimi".

Podjęte przez Napoleona próby siłowego zjednoczenia Europy i zjednania dla imperium francuskiego opinii społecznej kontynentu, zakończyły się niepowodzeniem. Doprowadziły do nowych podziałów kontynentu, ale francuskie rozwiązania ustrojowe wywarły długofalowy wpływ na prawo europejskie. Przejmowano francuski model państwa centralnego z równością obywateli wobec prawa, znoszącego przywileje feudalne i ułatwiającego awans polityczny tworzącej się burżuazji. Historyk francuski Jean-Baptiste Duroselle wskazuje na zadziwiające podobieństwo cesarstwa napoleońskiego z cesarstwem Oktawiana Augusta i Kodeksu Napoleona z prawem rzymskim. Dowodzi, iż „Napoleon widział swoje Cesarstwo jako państwo wielkiego narodu z satelickimi krajami sąsiednimi, które jednak praktycznie utraciły prawo do samostanowienia”40. Poprzez podbój sąsiednich krajów napoleońska Francja na okres kilku lat uzyskała polityczną i cywilizacyjną hegemonię w Europie

Po pokonaniu Napoleona i zatrzymaniu jego prób siłowego jednoczenia Europy, decydującą rolę w tworzeniu nowego układu sił w Europie odegrała współpraca Anglii, Austrii, Prus i Rosji. Przygotowany przez nic Kongres Wiedeński ustalił nowe granice europejskie oraz zadecydował o losach wielu państw i dynastii. Kongres zdecydował m.in. o utworzeniu Związku Niemieckiego, połączeniu Belgii z Holandią, połączeniu Królestwa Polskiego (zwanego Kongresowym) z Rosją oraz zagwarantowaniu wieczyście neutralnej Szwajcarii. Wprowadził nowy ład europejski, zbudowany na dwóch podstawowych zasadach; równowagi i legitymizmu, łączący „stary porządek" i uzgodnione interesy mocarstw. System ,.równowagi sił”, przygotowany głównie przez księcia i dyplomatę wiedeńskiego Klemensa von Mettemicha (1773-1859), doprowadził do solidarnej współpracy książąt i rządów41 na wiele dziesiątków lat.

Po utracie władzy Napoleon „szablę zamienił na pióro”. Przebywając na wygnaniu wysuwał propozycje łączenia razem narodów kontynentu, rozbitych i rozczłonkowanych głównie poprzez jego kampanie wojenne. Postulował tworzenie wielkiej „rodziny narodów" europejskich i powołania nowej struktury organizacyjnej Europy, ze współną walutą, ujednoliconym systemem miar oraz wspólnym systemem prawnym. Sprzeciwiał się tylko „włączeniu” Anglii do rodziny narodów europejskich.

W 1816 roku Napoleon pisał: „Jednym z największych moich zamierzeń było zgromadzenie i połączenie tych wszystkich narodów, które rozpadły się lub zostały rozczłonkowane przez rewolucje i politykę Tak więc w Europie, choć w rozproszeniu, żyje ponad 30 milionów Francuzów, 15 milionów Hiszpanów, 15 milionów Włochów, 30 milionów Niemców. Chciałem z wszystkich tych narodów stworzyć jeden organizm państwowy [...] w takim stanie rzeczy byłoby więcej możliwości,

M. Żywczyński. Historiapowsztchna 1789-1870. Warszawa 1967, ł ISO 40 J -B Duroselle, Historia narodów Europy Warszawa 1996, s 273.

' G Barraclough, op. cii., s 37


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
100 96 K. Lastawski * Od idei do integracji europejskiej i Austrii. W tym celu doprowadził do głośne
100!07 _K. ŁiisUiwski» Od idei do integracji europejskiej _K. ŁiisUiwski» Od idei do integracji
100 89 ■40 K. ł.n>tu»łki ♦ Od idei do integracji europejskiej aby wprowadzić wszędzie ujednolicon
100 73 16 K. Lastawski • Od idei do integracji europejskiej państw”, „federacjami” lub
100 81 24 K. Lnslawski * Od idei do integracji europejskiej Część autorów ocenia amfiktionie jako qu
100 82 26 K. Łaslawski * Od idei do integracji europejskiej organizmy państwowe. Władcy feudalnych p
100 83 28 K. Lnstawski * Od idei do integracji europejskiej 28 K. Lnstawski * Od idei do integracji
100 84 30 K. Lasfawski * Od idei do integracji europejskiej i umocnienie się nowych państw europejsk
100 85 32 K. Lastawskl * Od idei do integracji europejskiej nał miał pełnić rolę międzynarodowego or
100 90 42 K. I.ałtawłki ♦ Od idei do integracji europejskiej Preferował brytyjskie rozwiązania ustro
100 93 48 K. Łasluwski * Od idei do integracji europejskiej Po wydarzeniach Wiosny Ludów i ogłoszeni
100 94 50 K. I .ustaw ski • Od idei do integracji europejskiej ceł wywozowych i przywozowych. Jak do
100 95 50 K. Liistiiwski * Od idei do integracji europejskiej ceł wywozowych i przywozowych. Jak dow
100 97 54 K. ł.astawski • Od idei do integracji europejskiej we wpływy gospodarki USA i Japonii, ale
100!01 62 K, l.:isl:nvski » Od idei do integracji europejskiej autonomią wewnętrzną. Apelując o jedn
100!03 66 K. I.aslnwski * Od idei do integracji europejskiej 3. PROJEKTY STANÓW ZJEDNOCZONYCH EUROPY
100!08 2h._ K. Latlawiki » Od idei do integracji europejskiej wach gospodarczych i handlowych przeni
100!10 80 K. Łnstnwski * Od idei do integracji europejskiej rzystującą dorobek całej Europy50. Zbyt

więcej podobnych podstron