116

§ ROZWIĄZANIA ZADAŃ - Poziom rozszerzony

-    nadaje kształt komórkom,

-    nadaje sztywność całej roślinie,

-    chroni przed infekcjami.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 263. Opisana w zadaniu teoria endosymbiozy zakłada, że mi-tochondria i chloroplasty to przekształcone komórki prokariotyczne pochłonięte (lecz nie strawione) przez przodka komórki eukariotycznej. Dowodami potwierdzającymi prawdziwość tej teorii sąnp.:

-    posiadanie przez chloroplasty i mitochondria własnej informacji genetycznej zapisanej w DNA,

-    występowanie w tych organellach rybosomów typu prokariotycznego,

-    zdolność mitochondriów i chloroplastów do samopowielania przez podział (amitozę).

ROZWIĄZANIE ZADANIA 264. Za teorią endosymbiotycznego pochodzenia mitochondriów i plastydów przemawiają następujące argumenty:

3. Mitochondria i piastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci DNA.

7. Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje na ich bliskie pokrewieństwo z prokariontami.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 265. U jednokomórkowych protistów występują dwa rodzaje wodniczek:

-    pokarmowe, biorące udział w trawieniu pobranych przez komórkę cząstek pokarmu,

-    tętniące, które uczestniczą w procesie osmoregulacji, usuwając nadmiar wody oraz szkodliwe produkty przemiany materii.

Prawidłowe określenie funkcji wodniczek zawiera zdanie C.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 266. Rysunek przedstawia schematycznie rybosom - strukturę komórkową, będącą czynnikiem niezbędnym w translacji, czyli biosyntezie białka.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 267. Komórki roślinne otoczone są martwą, nieplazmatyczną strukturą - ścianą komórkową. Stanowi ona barierę ochronną dla wielu drobnoustrojów, chroni przed czynnikami mechanicznymi, tworzy swoisty szkielet rośliny, zapewniając jej stabilność w warunkach środowiska lądowego. Ze względu na swoje właściwości ogranicza również ruchliwość komórek roślinnych, ich zdolność do odkształcania oraz - w pewnym stopniu - wzrost. Komórki sąsiadujące ze sobą są oddzielone ścianą komórkową, co utrudnia kontaktowanie się protoplastów tych komórek, a tym samym - integrację całego organizmu. Problem komunikowania się komórek rozwiązują pasemka cytoplazmy przenikające przez otwory w ścianie komórkowej czyli tzw. plasmodesmy (struktura A na rysunku). Umożliwiają one wymianę substancji między sąsiadującymi komórkami, należącymi do jednego organizmu.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 268. Podstawową właściwością każdej błony biologicznej jest jej pótprzepuszczalność. Oznacza to, iż przez taką barierę możliwy jest ruch cząsteczek wody, natomiast praktycznie niemożliwy - swobodny ruch innych substancji. W wypadku, gdy po obu stronach błony półprzepuszczalnej istnieje różnica stężeń substancji rozpuszczonej w wodzie, następuje ruch cząsteczek wody od roztworu o mniejszym stężeniu rozpuszczonej substancji do roztworu o większym stężeniu. Jest to zjawisko zgodne z fizycznym prawem kierującym dyfuzją a ten szczególny jej przypadek nazywamy osmozą. Zgodnie z tym, dane z tabeli należy zinterpretować następująco:

X - w roztworze A stężenie substancji jest niższe niż w roztworze B, więc ruch cząsteczek wody będzie następował w kierunku od A do B.

Y - w A stężenie jest większe niż w B, więc cząsteczki wody będą przepływać od B do A.

Z - stężenie w obu roztworach jest identyczne, ruch cząsteczek wody będzie się odbywał w obie strony i będzie zrównoważony.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 269. Schemat przedstawia dojrzewanie plemnika nazywane spermiogenezą. Komórką wyjściową w tym procesie jest spermatyda-jest ona kulista, haplo-idalna i posiada praktycznie wszystkie organella charakterystyczne dla typowej komórki zwierzęcej: m.in. widoczne na rysunku jądro komórkowe, mitochondria, aparat Golgiego i centriole. W wyniku spermiogenezy niektóre organella zanikają lub ulegają przekształceniu. Dojrzały plemnik posiada jądro komórkowe zawierające informację genetyczną, mitochondria, dostarczające energię potrzebną do ruchu oraz akrosom, powstający z aparatu Golgiego i zawierający enzymy hydrolityczne niezbędne do przebicia osłonki przejrzystej komórki jajowej i zapłodnienia jej. Plemnik jest również zaopatrzony w wić powstającą po przekształceniu się centrioli, która umożliwia mu poruszanie się, a tym samym dotarcie do gamety żeńskiej.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 270. Cykl komórkowy składa się z fazy podziałowej (w tym przypadek mitozy) oraz okresu międzypodzialowego zwanego interfazą. Faza podziału jest końcem życia dla komórki macierzystej, a początkiem - dla potomnych, które wchodzą w kolejny cykl komórkowy. Interfaza składa się z trzech etapów, charakteryzujących się przewagą pewnych procesów biochemicznych:

- Faza Gi (pierwsza przerwa w replikacji DNA, nazywana tak od angielskiego słowa gap - przerwa) - charakteryzuje ją przewaga procesów anabolicznych i wzrost komórki; ilość DNA jest typowa dla danego organizmu i wynosi 2c,