89 (134)

§ ROZWIĄZANIA ZADAŃ - Poziom podHtawowy

wpływ mamy badać w doświadczeniu). Pomiar prowadzimy przez określony czas np. 1 minuty i wyniki zapisujemy w tabeli. Następnie polecamy osobom biorącym udział w doświadczeniu, aby kolejno wykonali zaplanowany przez nas wysiłek fizyczny np. określoną ilość przysiadów lub bieg na pewną odległość. Będzie to próba badawcza (doświadczalna), więc należy u tych osób w ten sam sposób, co poprzednio, policzyć częstość oddechów po wysiłku fizycznym. Wyniki uzyskujemy licząc ilość oddechów w ciągu np. 1 minuty. Zapisujemy je w uporządkowany sposób np. w poniższej tabeli:

Grupa	Ilość oddcchów/minutę przed wysiłkiem	Ilość oddcchów/minutę po wysiłku
Uczestnik 1
Uczestnik 2
Uczestnik 10

ROZWIĄZANIE ZADANIA 66. Wpływ wysiłku fizycznego na pracę układu oddechowego badamy, zgodnie z poleceniem, podczas biegu na 60 m. Obserwacji poddajemy grupę uczniów: parametrem obserwowanym będzie częstość oddechów na minutę. Obserwację należy przeprowadzić dwukrotnie: przed biegiem i bezpośrednio po jego zakończeniu. Sposób jej przeprowadzenia jest analogiczny do opisanego w zadaniu 65.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 67. Nagłośnia jest chrząstką ograniczającą wejście do krtani. Jej rola polega na tym, iż w trakcie połykania zamyka ona wejście do tchawicy, a tym samym zabezpiecza dolne drogi oddechowe przed przedostawaniem się do nich pokarmu (zakrztu-szeniem).

ROZWIĄZANIE ZADANIA 68. Nagłośnia zamyka wejście do krtani w czasie przełykania kęsa pokarmu. Zabezpiecza to drogi oddechowe przed wniknięciem do nich części jedzenia i chroni przed zakrztuszeniem. W czasie mówienia nagłośnia otwiera wejście do krtani i umożliwia przepływanie przez nią powietrza, co jest niezbędne przy wydawaniu dźwięków. Jeżeli jemy i jednocześnie mówimy istnieje niebezpieczeństwo, że pokarm dostanie się do dróg oddechowych, co grozi zakrztuszeniem.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 69. W komórkach mięśniowych podczas intensywnego wysiłku, przy niskiej wydolności układu krążenia, może powstawać tzw. dług tlenowy. Brak tlenu uniemożliwia przekształcanie kwasu pirogronowego na drodze oddychania tlenowego i powstaje wówczas kwas mlekowy. Zakłóca on pracę mięśni, powoduje ich zesztywnienie, a każdy ruch sprawia ból. Masaże, ciepła kąpiel, a także lekkie ćwiczenia pobudzają krążenie krwi i ulatwiajątym samym wypłukanie kwasu mlekowego z mięśni i przetransportowanie go do wątroby, gdzie zostaje przetworzony w przeciągu kilkudziesięciu godzin od wysiłku.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 70. Wentylacja płuc odbywa się w dwóch fazach: aktywnej, zwanej wdechem oraz biernej nazywanej wydechem. W czasie wdechu skurcz mięśni oddechowych powiększa objętość klatki piersiowej i płuc, co widoczne jest na dolnym wykresie. Powstaje wówczas niewielkie podciśnienie (wykres górny), które powoduje, iż powietrze zostaje zassane do płuc. Bierna faza polega na zmniejszeniu objętości klatki piersiowej i płuc wskutek rozluźnienia mięśni oddechowych. W płucach tworzy się wtedy niewielkie nadciśnienie, które powoduje wypchnięcie powietrza na zewnątrz organizmu.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 71. Przy wdechu następuje skurcz mięśni międzyżebrowych, co powoduje zwiększenie objętości klatki piersiowej i płuc (A). Przepona również kurczy się i przesuwa w kierunku jamy brzusznej (D) spychając narządy wewnętrzne w dół, co dodatkowo zwiększa objętość klatki piersiowej i pluć.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 72. Objętość oddechowa (3) wymieniana przy spokojnym wdechu i wydechu wynosi 500 ml (2700 - 2200), a objętość życiowa (5), wymieniana przy głębokim wdechu i wydechu (co ma miejsce np. przy wzmożonym wysiłku fizycznym) wynosi 4000 ml (5200 - 1200). Porównanie tych wartości przedstawia się następująco:

-    objętość życiowa jest 8 razy większa od objętości oddechowej, wymienianej przy spokojnym oddechu,

-    różnica pomiędzy objętością życiową, a oddechową wynosi 3500 ml.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 73. Zwiększone stężenie CO2 w powietrzu utrudnia usuwanie tego gazu z organizmu i powoduje wzrost jego stężenia we krwi. To z kolei jest bodźcem dla ośrodka oddechowego zlokalizowanego w rdzeniu przedłużonym, który wysyła impulsy o zwiększonej częstotliwości do mięśni oddechowych i przyspiesza tym samym częstość oddechów.

ROZWIĄZANIE ZADANIA 74. Żelazo jest ważnym mikroelementem, niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jego niedobór może powodować następujące skutki:

-    anemię (niedokrwistość), gdyż. żelazo jest składnikiem hemoglobiny i przy jego niedoborze zmniejsza się produkcja erytrocytów,

-    niedotlenienie mięśni, gdyż pierwiastek ten jest również składnikiem mioglobiny,

-    zakłócenie reakcji redukcji i utleniania (w tym oddychania komórkowego), gdyż żelazo jest składnikiem niektórych enzymów np. cytochromów.

Dzienne, średnie zapotrzebowanie na żelazo dorosłej kobiety jest wyższe (18 mg) niż u dorosłego mężczyzny (15 mg). Przyczyn tego zjawiska należy szukać w fizjologii organizmu kobiety, czyli przede wszystkim comiesięcznej utracie krwi (i żelaza) podczas