165

167

Analiza kosztów działalności przedsiębiorstwa

Dodatnie odchylenie względne w odniesieniu do materiałów bezpośrednich wskazuje na wzrost kosztów o 36 000 zł spowodowany zwiększeniem materiałochłonności produkcji, wyrażonej w ujęciu wartościowym.

Z kolei, ujemne odchylenie wynagrodzeń bezpośrednich mówi o oszczędności kosztów w kwocie 3 960 zł z tytułu relatywnego obniżenia kosztów pracy.

Bardzo wysokie przekroczenie kosztów materiałów bezpośrednich w porównaniu z obniżeniem kosztów wynagrodzeń wpłynęło na ogólne przekroczenie kosztów bezpośrednich o 32 040 zł.

Dodatnie bądź ujemne odchylenia względne kosztów nie mogą być podstawą jednoznacznej negatywnej bądź pozytywnej oceny kształtowania się kosztów bezpośrednich. Bardziej obiektywną ocenę można natomiast uzyskać określając kierunek i siłę wpływu czynników na powstałe odchylenia bezwzględne kosztów.

Wykorzystując znaną już metodę różnicowania, ustalamy wpływ zmian ilości produkcji (A Kmb_Ul)), normy zużycia materiału (A Kmb_0l)) i ceny jednostkowej materiału (AKmb_ir)) na odchylenie kosztów materiałów bezpośrednich (+72 000 zł):

A,Kmb_Ul) - (cj\ - ć/o) no c₀ = (6 000 - 5 000)' 3 ' 12 = 36 000,

AKmb_Ul) = cj\ («i - /?o) co = 6 000 ' (2,8 - 3)' 12 = -14 400,

AK?nb_(l, = ą\ /z, (c, - c₀) = 6 000 2,8 ' (15 - 12) = 50 400.

Jak widać, główną przyczyną wzrostu kosztów materiałów bezpośrednich był wzrost cen zakupu materiałów, który spowodował zwiększenie kosztów o 50 400 zł, w dalszej kolejności wzrost ilości produkcji, który przyczynił się do zwiększenia kosztów materiałów bezpośrednich o 36 000 zł.

Należy podkreślić, że do istotnego spadku kosztów, bo aż o 14 400 zł przyczyniło się natomiast zmniejszenie jednostkowego zużycia materiałów.

Zakładając, że przedsiębiorstwo podjęło wszelkie działania zmierzające do minimalizacji kosztów zakupu materiałów (m.in. dotyczące wyboru źródła dostawy, ustalenia optymalnej partii dostaw, wynegocjowania korzystnych cen itp.), można przyjąć, że dwa pierwsze czynniki są od niego niezależne.

Istotny wpływ posiada zaś przedsiębiorstwo na trzeci z rozpatrywanych czynników, tj. zużycie jednostkowe materiału. W związku z tym, pomimo istotnego wzrostu kosztów materiałów bezpośrednich, znacznie szybszego od