48 [1600x1200]

Klonowanie

Każdy z nas pragnie mieć na Boże Narodzenie idealną choinkę. Nie jest to jednak proste, bo choć na rynku nie brakuje świątecznych drzewek, rzadko udaje się nam kupić to wymarzone. Nąjczęściej choinka jest nieco krzywa, zbyt niska lub zbyt rozłożystą, czyli nie taka, jaką byśmy chcieli. Czy nie byłoby wspaniale, gdyby każdy z nas mógł kupić bożonarodzeniowe drzewko łączące w sobie wszystkie najlepsze cechy? Okazuje się, że istnieje możliwość stworzenia idealnej choinki i wyhodowania jej w wielu kopiach.

Tworzenie identycznych genetycznie organizmów z pojedynczego osobnika nazywamy klonowaniem. Organizmy o takim samym bądź prawie takim samym materiale genetycznym to klony. W przyrodzie takie kopie tworzą się w sposób naturalny podczas każdego rozmnażania bezpłciowego, a więc w czasie mitotycznego podziału komórki, podczas pączkowania oraz przez specjalne organy u roślin.

Naturalną zdolność roślin do rozmnażania bezpłciowego wykorzystuje się w uprawach roślin ozdobnych oraz warzyw i owoców. Z fragmentów pędu jednej rośliny otrzymuje się nowe osobniki o tych samych cechach. Na przykład truskawki rozmnaża się za pomocą rozłogów, a ziemniaki za pomocą bulw. W wypadku roślin uzyskiwanych z nasion, które powstają na drodze rozmnażania płciowego, osobniki potomne mają cechy będące kombinacją cech obu osobników rodzicielskich. Rozmnażając rośliny płciowo, nie można więc przewidzieć, jaki zestaw cech będą miały osobniki potomne. Dlatego, chcąc otrzymać wierzbę o identycznych cechach, pewniejszym i łatwiejszym sposobem jest sklonowanie istniejącego drzewa, na przykład przez ukorzenienie gałązki.

Wśród zwierząt jedynymi naturalnymi klonami są bliźnięta jednojąjowe. Mają one identyczny materiał genetyczny, ponieważ powstały w wyniku podziału jednego zarodka na dwa odrębne, na wczesnym etapie rozwoju.

■ Klonowanie komórek i tkanek zwierzęcych

U człowieka klonowanie zachodzi podczas każdej mitozy, na przykład w czasie podziału komórek macierzystych naskórka. W warunkach laboratoryjnych naukowcy wykorzystują tę zdolność do klonowania komórek pochodzących z różnych tkanek. Wyhodowanych tkanek używa się do przeszczepów, czyli transplantacji. Klonowaniu można poddać również same geny. Proces ten polega na wyodrębnieniu określonych genów, łączeniu ich z przenośnikami DNA i namnażaniu w innych organizmach. W ten sposób otrzymuje się wiele kopii tego samego genu, które można wykorzystywać w inżynierii genetycznej.

Cebulica rozmnaża się bezpłciowo za pomocą cebulek bocznych. W ten sposób powstaje wiele tysięcy klonów jednej rośliny