Metody i kierunki przyczynowej analizy rentowności
ności sprzedaży, rotacji aktywów ogółem lub aktywów netto oraz stopnia zastosowania kapitałów obcych (mnożnik kapitałowy lub mnożnik finansowy). Wymienione czynniki są względem siebie równorzędne, co oznacza, że zmniejszenie jednych może być rekompensowane wzrostem innych, np. zmniejszenie wysokości rentowności sprzedaży może być pokryte zwiększoną szybkością obrotu. Ustalenie wpływu poszczególnych czynników na stwierdzone odchylenie badanej wielkości umożliwia:
wykazanie słabych i mocnych stron w działalności przedsiębiorstwa odnośnie wielkości sprzedaży, marży zysku, rotacji aktywów - kapitałów, stopnia korzystania z kapitałów obcych (stopnia zadłużenia, stopnia przyjętego ryzyka finansowego),
- stworzenie podstaw - w oparciu o uzyskane rozpoznanie silnych i słabych stron - do podejmowania konkretnych działań usprawniających efektywność gospodarowania, jak: obniżanie kosztów przez eliminację nieistotnych i nadmiernych wydatków, likwidację zbędnych aktywów, kontrolę wysokości zapasów materiałowych, przyspieszenie inkasa należności, wydłużenie terminów płatności zobowiązań, dobieranie właściwej wysokości marży i rotacji aktywów - kapitałów na miarę możliwości i warunków istniejących w otoczeniu,
- wywołanie konieczności systematycznych i bieżących ocen dotyczących kombinacji stopy zwrotu z aktywów i stopnia korzystania z kapitału obcego (struktura finansowa - mnożnik finansowy) w celu niedopuszczenia do krytycznej wielkości zadłużenia, a więc zbyt wysokiego ryzyka finansowego.
Dalsze badanie przyczynowe powinno być prowadzone w ramach zaprezentowanych zmiennych objaśniających.
7.5. Przyczynowa analiza zmian poziomu kosztów
W wielu przedsiębiorstwach możliwości poprawy rentowności kapitału własnego leżą w zakresie przychodów i kosztów, jako dwóch podstawowych wielkościach określających poziom zysku i rentowność sprzedaży. W analizie przyczynowej korzystnie jest, jak wykazano, dokonywać tej oceny, przyjmując za podstawę wskaźnik o zbliżonym polu recepcji, tj. wskaźnik poziomu kosztów. Wskaźnik ten wyrazić można w postaci analitycznej wykorzystując klasyfikacje kosztów występujące przy obliczaniu wyniku finansowego. Z reguły koszty ujmowane są dla celów sprawozdawczych w dwóch układach: rodzajowym i kalkulacyjnym.
279