bordwell60

256

Relacja ujęcia do ujęcia: montaż

się w ujęciach z Melanie — są zupełnie statyczne, przypominają fotografię, Mrł—■ mat ęmammt głową na żadnym ujęciu, a kamera ani od mej nie odjeżdża, ani tur robi najazdu na jej paad.Snl musimy domyślić się rozwoju reakcji bohaterki. Poprzez zderzanie ar sobą róśaayi h Idnudn ruchu, a także poruszania się i bezruchu. Hitchcockowi udało się wykorzystać graficzne nzfinU montażu w sposób robiący ogromne wrażenie.

Relacje rytmiczne między ujęciem A i ujęciem B

Każde ujęcie — będące wycinkiem filmu — ma pewną długość, mierzoną w klatkach. mukIi kd metrach. Fizycznej długości ujęcia odpowiada określony czas jego trwania na ekranie, jak aiog dla filmów dźwiękowych jedna sekunda projekcji to 24 klatki. Ujęcie może ograniczać uę do ycdaq klatki lub składać z tysięcy klatek i i rwać wiele minut podczas projekcji. Montaż poro ais nkt poszczególnym ujęciom określony czas trwania. Kiedy twórca dostosowuje do siebie <lłu£». vć ujęć. tak naprawdę poddaje kontroli rytmiczne możliwości montażu.

Oczywiście filmowy rytm nie zależy wyłącznie od montażu — jest także pochodną tricki innych technik. Decydując się na określony rytm montażu, twórca musi wziąć pod uwagę nsdi postaci w zaimcenizowanej przestrzeni, pozycje i ruch kamery, rytm dźwięku oraz nlnirinsi Innwdru Niemniej jednak, to właśnie planowanie długości ujęć ma największy wpływ na to. co innwjiut skłonni jesteśmy nazywać rytmem filmu.

Oaęsto twórcy wykorzystują czas trwania ujęcia do podkreślenia czy raakermowania jdacgd ważnego momentu w filmie. W jednej z sekwencji z filmu Mad Max 2 — WyuMuł tam, brutalny członek gangu zamierza zadać cios głową swojej ofierze. W chwili uderzenia, reżyser Gcorge Milki wkleił do ujęcia kilka zupełnie białych klatek. W rezultacie otrzymał nagły błysk, który imał tysurf siłę i gwałtowność uderzenia. Alternatywnie, długość ujęcia może zostać również wyWijfiuw k uzyskania odwrotnego efektu. Podczas projekcji Puszt*kiu/aczy z*iginionej Arku. Stcvcn Spielberg zauważył, że zaraz po scenie walki Indiany Jonesa z olbrzymim fcchmistrzcm. konieczne jot śokar kilku sekund filmu, aby widzowie mogli ochłonąć przed kolejnymi zdarzeniami.

Zazwyczaj jednak, rytmiczne możliwości montażu dają o sobie znać wtedy, gdy kilka uri o różnej długości zaczyna tworzyć zauważalny wzór. Równy rytm można osiągnąć za pomocą ujcv podobnej długości. Oczywiście twórca może także sprawić, żc tempo będzie bardziej dynamiczne. Saop-niowe wydłużanie ujęć spowolni tempo, podczas gdy sukcesywne ich skracanie sptnwodujc prnęieant

Przyjrzyjmy się teraz, w jaki sposób Hitchcock radzi sobie z rytmem w sekwencji pacrwocgo ataku mew w Ptakach. Ujęcie 1. pokazujące w planie średnim rozmawiającą grupę ludzi (6.5). składa się z niemal tysiąca klatek i trwa ok. 41 sekund. Jednak już kolejne ujęcie - nr 2 (6.6) - pnrdanńiHa Melanie patrzącą przez okno. jest dużo krótsze; liczy 309 klatek (ok. 13 sekund), a ujęcie 3 (6.7) zajmuje tylko 5$ klatek (ok. 2 i A sekundy). Czwarte ujęcie (6.8) — pokazujące Metanie, do której dołączyli Miech i kapitan — składa się z 35 klatek (ok. 1 i Vx sekundy). Widać wyraźnie, że Hitchcock miękną tempo już na samym początku sekwencji, która okaże się za chwile jeszcze bardziej emocjonująca.

Kolejne ujęcia Hitchcock nadal sukcesywnie skraca, robi to jednak podporządkowując ich długość rytmowi dialogu i ruchowi w kadrze. W rezultacie ujęcia 5-29 (nic pokazane na ilustracjach) nie mają ustalonego wzoru długości. Jednakże z chwilą, gdy wszystkie najważniejsze dkmenty sceny zostają przedstawione, reżyser znowu zaczyna mocno intensyfikować montaż.

Ujęcia 30-40 (6.25-6.35) - przedstawiające przerażające odkrycie Melanie, która zauważa źe płomienie przemieszczają się po strudze benzyny r parkingu w kierunku stacji henrynowef -doprowadzają rytmiczną intensyfikację sekwencji do kulminacyjnego punktu. Jak pukazujr tabeła na stronic 254, po ujęciu z rozprzestrzeniającymi się płomieniami (ujęcie 30. <>.25). kanie na«ępnr jest krótsze o 2 klatki, a ich długość waha się od 20 klatek (X sekundy) do 8 klatek sekunth). Kolejne dwa ujęcia. 38 a 39. stanowią rodzaj akcentu dla Całej sekwencji i in**g niemal tak mbo