CCF20100206009

2. Analiza budowy i funkcji składników komórki

WODA

WODA

■ ;    \ l i A 1 i

B    WODA

Ryc. 5. Zachowanie się cząsteczek detergentów (A) oraz fosfolipidów (B) w środowisku wodnym. Stożkowata budowa tych pierwszych pozwala im tworzyć kuliste micele. natomiast walcowata budowa cząsteczek fosfolipidów sprzyja tworzeniu struktur dwuwarstwowych (por. dalej model budowy blo-

D)    sfingolipidy — pochodne lipidowe, które zamiast glicerolu zawierają związek organiczny o

nazwie sfingozyna;    xc.a^. ab    ąO

E)    cerebrozydy — związki, które posiadają zarówno sfingozynę jak i węglowodany, czyli są jak

gdyby jednocześnie i sfingolipidami i glikolipidami, -scró .'■* ż ^r . O ' ■    ? ’

M    •’ 1    /

O    li

UWAGA: Dokładną budową związków z grupy D) i E) się nie zajmuj.

2. Białka błon komórkowych stanowią grupę związków' dość słabo poznanych. Dla nas ważne jest to, że ich klasyfikacja opiera się przede wszystkim na stopniu związania cząsteczki ze zrębem lipidowym.

A)    białka, które trudno usunąć z błony nazwano integralnymi. Są całkowicie lub w znacznym stopniu zanurzone w błonę i zwykle mają dwojaki charakter. Zawierają wów-czas część hy-drofilową, w której przeważają aminokwasy o takim właśnie odczynie i część hydrofobową zbudowaną głów nie z aminokwasów hydrofobowych (niepolarnych). Ta ostatnia umożliwia przestrzenne „wpasowanie” cząsteczki we wnętrze błony (por. niżej). Najczęściej białka integralne są tak duże, że części hydrofilow'e wręcz wystają z błony (por. Ryc. 6);

B)    białka, które łatwo można usunąć z powierzchni plazmolemmy nazwano powierzchniowymi. Dzielą się one na dwie grupy o odmiennych właściwościach:

a)    hydrofilne (lipofobowe) — zbudowane głównie z aminokwasów kw aśnych, posiadających więcej grup -COOH, np. kwas glutaminowy, kwas asparaginowy;

b)    hydrofobowe (lipofilne) — zanurzone w powierzchniowej warstwie lipidów, bogate w takie aminokwasy, które zawierają boczne łańcuchy alifatyczne mogące tworzyć nietrwałe wiązania z łańcuchami węglowodorowymi kwasów tłuszczowych.

AKTUALNIE BUDOWĘ PLAZMOLEMMY WYJAŚNIA MODEL PŁYNNEJ MOZAIKI

k

Każda błona biologiczna zawdera dw^ra podstawowe składniki strukturalne (por. Ryc. 6):

1. Półpłynny, podwójny zrąb tworzony przez dwie warstwy lipidów, których po]arne, hydrofilowe „głowy” zwrócone są na zewnątrz w stronę środowiska widnego, natomiast węglowodorowe łańcuchy kwasów tłuszczowych (niepolarne, hydrofobowe) skierowane są do wewnątrz;

13