CCF20100206017

2. Analiza budowy i funkcji składników komórki

: <rotubule (mikrorureczki) o 0 25 nm — luźno rozmieszczone w cytoplazmie — te, jak się -\daie. odpowiadają za przemieszczanie się organelli i ruch cytoplazmy. Wchodzą także w i-dad wrzeciona kariokinetycznego (wówczas głównym białkiem jest tubulina), rzęsek, wici i oentrioli (wówczas głównym białkiem jest dyneina);

1 Mikrofilamenty (mikrowłókienka) dwóch rodzajów:

A) o 0 10—12 nm, spełniające w komórkach rolę podporową, np. keratynowe w nabłonkach;

B) o 0 4—8 nm, odpowiedzialne za ruchy i zmianę kształtu komórek, także za ruchy morfoge-netyczne w czasie embriogenezy (rozwoju zarodkowego). We włóknach mięśniowych występują zawsze filamenty aktynowe oraz miozynowe, w innych komórkach tylko te pierwsze (por. ROZDZ: 4.3)7Oczywiście, ze względu na niewielkie rozmiary', elementy cytoszkieletu można oglądać dopiero przy' użyciu specjalnych technik izolowania i mikroskopu elektronowego.

Ryc. 1J. Rodzaje ruchów cytoplazmy w komórce (A — rotacyjny. B — cyrkulacyjny, C — pulsacyjny). Strzałki pokazują kierunek ruchu.

2.4. Wakuola

Termin wakuola (wodniczka) pochodzi od łacińskiego wakuom — co dosłownie oznacza próżnię, pustkę. W rzeczywistości wcale nie jest pusta, ale o tymi nieco później. Struktury' te występują wyłącznie u Eucaiyota. W komórkach roślin są zwykle duże i nieliczne, natomiast u zwierząt mają małe rozmiary, ale są liczniejsze. Ta prawidłowość jest dość dyskusyjna, wiele bowiem zależy od funkcji, wieku i stanu czynnościowego komórki, np. w merystemach pierwotnych cytoplazma jest gęsta, a wakuole małe i nieliczne.

PRAKTYCZNIE PRZEZ WAKUOLĘ NALEŻY ROZUMIEĆ PEWIEN OBSZAR KOMÓRKI

Ogólnie rzecz biorąc jest to przestrzeń ograniczona tonoplastem (błoną wakuolarną), którą cechuje duża przepuszczalność dla elektronów wynikająca z małej gęstości oraz brak rybosomów.

Wodniczki powstają z różnych struktur błoniastych w komórce:

1. Małych prawmkuoli, które oddzielają się od retikulum śródplazmatycznego, co łatwo można stwierdzić porównując grubość i skład chemiczny tonoplastu i błon ERa; •