CCF20100206013

2. Analiza budowy i funkcji składników komórki

Rozwój ściany komórkowej, rozpoczyna się zwykle pod koniec podziału komórkowego (do-•_ i w czasie anafazy danej kariokinezy) i jest najbardziej widocznym przejawem zachodzącej : kinezy). W środkowym obszarze dzielącej się komórki gromadzą się wlókienka białkowe ukła-żi ice się równolegle do siebie i prostopadle do osi podziału. Tw^rorzą one beczułkow'atą, przej-^:;:wą strukturę nazywaną fragmoplastem (por. Ryc. 9 a). W jej obrębie stwierdzono obecność z:, onych pęcherzyków o 0 ok. 100 nm gromadzących się w wąskiej strefie pomiędzy jądrami retomnymi. Powitają one z aparatów Golgiego, które gromadzą się w pobliżu fragmoplastu i zbierają polisacharydy (wielocukry). Przypuszczalnie w „produkcji” pęcherzyków bierze udział zz_cze retikulum endoplazmatyczne. Te drobne, obłonione twory łączą się ze sobą tworząc trój-- zrstwową przegrodę pomiędzy dzielącymi się komórkami. Warstwa wewnętrzna powstaje przez zestalenie (stwardnienie) zawartości pęcherzyków i pokryta jest z obu stron błonami plazmatycz-rvmi. Całość rozwija się od środka w stronę krawędzi płaszczyzny podziałowej i nazywana jest rrzegrodą pierwotną. W tym samym czasie aparaty Golgiego rozpoczynają wbudowywanie celu-lozy do przegrody pierwotnej (związek ten odkładany jest po obu stronach na powierzchni warstwy środkowej pod błonami). Skutkiem tej „operacji” jest powstanie ścian pierwotnych w obydwu komórkach potomnych, przy czym pomiędzy nimi znajduje się blaszka środkowa, która je spaja (por. ciemna linia na Ryc. 9 c i d). Należy dodać, że w plechach sąsiednie komórki mają różne pochodzenie i nie występuje miedzy nimi blaszka środkowa. Ta ostatnia jest więc anatomicznym „wskaźnikiem” układu tkankowego.

Ryc. 9.

Rozwój ściany komórkowej (a — formowanie fragmoplastu. h — zlewanie się pęcherzyków w przegrodę pierwotną, c — początek wbudowywania celulozy pomiędzy błony a blaszkę środkową, d — młoda ściana pierwotna, 1 —jądra komórkowe powstałe po kario-kinezie, 2 — aparat Golgiego). Opis w tekście.

Strukturami, które odpowiadają za budowę i przebudowy ściany komórkowej są główmie aparaty Golgiego (por. Ryc. 9 a) i prawdopodobnie retikulum gładkie.

Z punktu widzenia chemicznego i strukturalnego podstawowymi składnikami budulcowymi ścian są polimery organiczne takie jak:

1. Celuloza —jest polisacharydem (ściślej — liniowym polimerem glukozy, której cząsteczki połączone są wiązaniami p(l—>4) glikozydowymi). W pojedynczym łańcuchu można czasami doliczyć się naw^et 14 000 monomerów glukozy, co daje masę rzędu 10⁶ daltonów (Da). Wiązania pomiędzy glukozami są dosyć sztywne i powodują powstawanie cząsteczki liniowej o bardzo regularnym układzie. Z tego pow'odu sąsiednie cząsteczki celulozy układają się równolegle do siebie, a wolne grupy -OH węgli 2,3 i 6 umożliwiają tworzenie wiązań wodorowych. Taki nie-