CCF20100206114

Cytologia i Histologia

UWAGA: W niektórych źródłach OUN nazywany jest Centralnym Układem Nerwowym (CUN).

W tychże materiałach skrót Obwodowego Układu Nerwowego jest OUN. Istnieje więc możliwość pomyłek!

Zasadniczą funkcja systemu nerwowego jest przekazywanie bodźców w^: obrębie ustroju. Część z nich przebiega w postaci salw impulsów w nerwach i drogach nerwowych jako swoiste polecenia lub informacje. Jednak o złożoności zachowań zwierzęcia decydują te elementy OUN, które umożliwiają krążenie impulsów w skomplikowanych sieciach neuronowych. Oznacza to konieczność zwiększania liczby komórek nerwowych, możliwych połączeń oraz miniaturyzację i koncentrację wyspecjalizowanych neuronów typu kojarzeniowego. Te miejsca OUN, gdzie zasadniczą masę stanowią długie wypustki neuronów nazywa się istotą białą, natomiast skupiska kadłubów komórek nerwowych, gdzie częste są także wypustki nerwowe i komórki gleju — istotą szarą (właśnie ona tworzy ośrodki integrujące czynności nerwowe; por. Ryc. 77).

Ryc. 77.

Mikrofotografia preparatu wycinka mózgowia pow. ok. 4Hx (1 — istota szara, 2 — istota biała).

W mózgowiu ssaków najlepiej rozwinięte jest kresomózgowie.

TA CZĘŚĆ MÓZGOWIA JEST GŁÓWNYM „CENTRUMDOWODZENIA” CAŁEGO UKŁADU NERWOWEGO

Charakterystycznym tworem jest tutaj kora nerwowa. Najstarszą częścią pierwszego pęcherzyka mózgowego jest kora dawna (łac. paleocortex), czyli istota szara występująca głęboko w ścianie przodomózgowia już u pierwszych bezżuchwowców. Ciało prążkowane owodniowców jest pozostałością po tym składniku mózgu. W sklepieniu półkul mózgowych niektórych ryb można rozpoznać skupienia neuronów tworzące korę starą (łac. archeocortex). U owodniowców ten rodzaj kory przekształca się w hipokampy. Kora nowa (łac. neocortex) pojawia się w zaczątkowej postaci u gadów, a pełnię rozwoju osiąga u ssaków (u człowieka pokrywa grubą na 1,5—5 mm warstwą cale półkule mózgowe). Ponad 92% kory nowej u człowieka ma budowę wyraźnie 6-cio warstwowy (łac. isocortex). Licząc od zewnątrz są to warstwy (por. Ryc. 78):

1.    drobinowa o nielicznych, drobnych wrzecionowatych neuronach. Największą część tej warstwy stanowią komórki glejowe i wypustki nerwowe;

2.    ziarnista zewnętrzna o licznych, drobnych, kulistych neuronach opatrzonych krótkimi neuryta-mi;

3.    piramidowa zewnętrzna o piramidokształtnych neuronach, których wielkość rośnie w głębszych pokładach tej warstwy;

4.    ziarnista wewnętrzna o licznych i drobnych neuronach;

118