124 II. Rachunek różniczkowy funkcji wielu zmiennych
ma dwa rozwiązania: x = -l/V2, y = 0 oraz x = l/V2, y = 0, przy czym tylko punkt p, = (l/V2,0) jest punktem wewnętrznym obszaru D. W punkcie p, może istnieć ekstremum lokalne funkcji f i może to być ekstremum absolutne.
Obszar D jest kołem domkniętym o środku w punkcie S = (1,0) i promieniu r = l. Brzegiem tego koła jest okrąg o równaniu
x2 + y2 - 2x = 0. W punktach tego okręgu funkcja f przyjmuje wartości z(x) = xe~2x, przy czym x 6< 0,2 >. Ponieważ z'(x) = (1 - 2x)e_2x = 0 dla x = l/2, więc funkcja z(x) może osiągać swoją największą i najmniejszą wartość na przedziale <0,2> w punkcie: x = l/2 (w tym punkcie może być ekstremum lokalne) lub w punktach końcowych przedziału: x = 0, x = 2. Zatem funkcja f może osiągać ekstrema absolutne
na okręgu x +y -2x = 0 w punktach
p2 =(l/2,V3/2), p3 =(l/2,-V3/2), p4=(0,0), ps=(2,0). Obliczamy wartości funkcji f w punktach p,,...,p5 :
f(P!) = l/V2e, f(p2) = l/2e, f(p3) = l/2e, f(p4) = 0, f(p5) = 2/e4. Ponieważ
0 < 2/e4 < l/2e< l/V2e.
więc maksimum absolutne (największą wartość) na zbiorze D funkcja osiąga w punkcie pt = (l/V2,0) i jest ono równe l/V2e, a minimum absolutne (najmniejszą wartość) na zbiorze D funkcja przyjmuje w punkcie p4 =(0,0) i jest ono równe 0. ■
ZADANIA DO ROZWIĄZANIA
1. Wykazać, że funkcja z = z(x, y) nie ma ekstremów lokalnych:
a) z = x5 + xy2 - y3 -(- 2y,
— \7(*xy~x~
b) z = ye
c) z = y + lny- —ln(l + x2), d) z = y2-4y--^--,
e) z=x2ln(3 + y2)-y, f) z = y-x2 +ln(4-y2),
g) z = -^--ln(l + x2-y), h) z = ^—yT. l-y ey
2. Sprawdzić, że funkcja z = z(x,y) w punktach p, i p2 nie ma ekstremów lokalnych, gdy:
a) z = (x2+ y)e ^ , p, =(0,0), p2 =(0,1),
b) z = x2y-x + y-yexy2, p, = (0,-1), p2 = (1,0),
c) z = x4 + y4 + xy2 + x2y-2y2-x, p, = (0,0), p2=(0,-l),
d) z = 2xsiny + y2+cos2x, p, =(71,71), p2 = (0,7i).
3. Wykazać, że funkcja z = z(x,y) ma w punkcie p0 ekstremum lokalne i określić, czy jest to maksimum czy minimum, gdy:
a) z = y + ~ + y> Po = (U),
b) z = y + 2x2 - xy2 - x2y- x4 - y4, p0 = (1,0),
c) z = x7 + xy6 + y5 + x5 - 13x - 1 ly, p0 = (1,1),
d) z = ye“x "2y , p0 = (0,1/2),
e) z = ycos2x-cosy + x2-y, p0 = (0,7t).
4. Sprawdzić, w którym z punktów: p,, p2, p3 funkcja z = z(x,y) ma ekstremum lokalne, gdy:
a) z = 2x3-2y3 + 3x2 - 3y2, p, = (0,0), p2 = (0,-l), p3=(-l,0),
b) z = xy + ^ + ^, p, = (—1,1), P2 = (—1,-1), p3 = (l,l),
c) z = (2x + y2)e-2x\p, =(-1/2,0), p2 = (1/2,0), p3=(0,0).
5. Znaleźć, o ile istnieją, ekstrema lokalne funkcji określonej wzorem:
a) z = x2 +2y2 +2xy-2x, b) z = x4 +2y2 -4xy+l,
c) z = 6x2y-4x3 - y2 -4y-3, d) z = x3 -y3 + 3xy,