skrobaniu nalotu dorosłości i sztuczności wyłania się obraz dziecka. Można by do tego dodać słowa innego pisarza, Antoine a de Saint-Exupery’ego, które brzmij następująco: „Wszyscy dorośli byli kiedyś dziećmi, choć niewielu z nich o tym pamięta".
Warto przypomnieć w tym momencie sesje dramowe z ludźmi dorosłymi, na różnego rodzaju kursach podyplomowych. Jest regułą, że ludzie ci. najpierw spięci, sztywni, po pierwszych ćwiczeniach rozluźniających zmieniają się nagle, stają się spontaniczni. zapominają o swoich problemach dnia codziennego, tryskają radością życia, bawią się jak dzieci. Dopiero wtedy otwierają się twórczo na poważne zadania dramowe.
Po zakończonych zajęciach dramowych zawsze mówią, ze doświadczenie to. ich reakcje, przypominały’ im ich samych z okresu dzieciństwa. Twierdzą tez zawsze, ze było im to bardzo potrzebne.
W kształtowaniu postawy twórczej przez dramę chodzi jeszcze o coś innego, a mianowicie o człowieka wolnego od leku przed nieznanym, tajemniczym i zagadkowym. To, co nieznane ma stanowić swego rodzaju wyzwanie, aktywne zaciekawienie, nie ucieczkę.
W dramie każdy jej uczestnik jest zarówno tworzywem, jak i artystą. Jest twórcą samego siebie. Jest tez twórcą swojego świata.
W dramie nic nie jest skonkretyzowane, szczegółowo przedstawione, każdy musi sam zaopatrzyć się w szczegóły, stworzyć swój własny obraz zarówno postaci, jak i sytuacji. Aby jednak stworzyć ów nowy świat (i rozegrać bądź odtworzyć), trzeba go najpierw sobie wyobrazić. Zatem każdy uczestnik dramy uczy się sam tworzyć fantastyczne sytuacje i zdarzenia, przekonuje się przy tym, że wyobraźnia człowieka może wszystko.
2. Wyobraźnia
Wyobraźnia określana jest przez psychologów jako proces psychiczny, którego istota polega na tworzeniu nowych obrazów przedmiotów lub zjawisk na podstawie elementów dawnych spostrzeżeń. Szerzej wyobraźnia definiowana jest jako zdolność człowieka do przekraczania granic własnego doświadczenia.
Wyobraźnia jest charakterystyczną cechą ludzką. Odróżnia człowieka od innych żywych stworzeń. Nikt inny bowiem nic jc&t zdolny do znalezienia tak wielu rozwiązań jednego problemu, do czynienia dalekosiężnych planów, do angażowania się w myślenie typu „co by było, gdyby", czy tez do wchodzenia w role kogoś innego. Siła wyobraźni w tego typu myśleniu jest specyficznie ludzka, jest tym. co sprawia, ze człowiek jest człowiekiem właśnie.
Wyobraźnia to potężna siła. „Wyobraźnia jest jak słońce, jak gwiazda. Jeśli człowiek wyobrazi sobie ogień, powstanie ogień; jeśli wojnę, będzie wojna... Wyobraźnia jest najważniejsza. Śmiała wyobraźnia może dokonać każdej rzeczy* mówił przed wiekami Pa-racelsus. Świadomość tego towarzyszy człowiekowi od dawna. Wyobraźnia jest zatem kołem napędowym wszelkiego postępu, m in. naukowo-technicznego, o czym mówi w swoich książkach J. Bronowski.
Jeśli tak jest rzeczywiście, jeśli człowiek dysponujący wyobraźnią może dokonać wszystkiego, dlaczego nic wszyscy ludzie z niej korzystają?
Każdy człowiek rodzi się obdarzony wyobraźnią. Nie każdy jednak ma szansę ją rozwijać, bogacić i korzystać z niej w ciągu całego swojego życia. Dla niektórych nieskrępowana niczym przygoda z wyobraźnią kończy się już we wczesnym okresie dzieciństwa. Niekiedy dzieje się to, co smutne, za sprawą dorosłych nie rozumiejących sensu i wartości wychodzenia na inne niż realnie istniejąca rzeczywistość obszaru. .Mamusiu, gdy byłem dziś po południu sarn w domu przyszedł do mnie duży biały miś i czytał mi bajki* mZnowu kłamiesz' - odpowiada matka, dodając z niepokojem: ,Coz tego dziecka wyrośnie, ciągle tylko fantazjuje i fantazjujeł Jeśli .napady" wyobraźni zdarzają się u dzieci według dorosłych zbyt często, są niekiedy niszczone w zarodku. Nie każdy, niestety, dorosły potrafi, tak jak autor „Alicji w Krainie Czarów’, dostrzec sens i wartość rzeczywistości „po drugiej stronie lustra".
Istniejąca na ten temat literatura ukazuje przede wszystkim filozoficzne i psychologiczne aspekty wyobraźni. Natomiast stosunkowy niewielu autorów’ podejmuje problematykę wyobraźni z pedagogicznego punktu widzenia, szczególnie wr kontekście jej PraKtycznego kształcenia. Jest to. z pcwmością związane z tym, 2e podstawowy funkcją szkoły jest przekazywanie uczniowi określonego zasobu wiedzy i wyposażanie go w podstawowe tzw. Praktyczne sprawności. Niestety, wyobraźnia się do nich nie zalicza
175