drama cw5

trawnik lub zagrają na nim w piłkę nożną itd. Dzieci zatem przej. dą przez ten sam proces, choć na innym poziomie, przez który przechodzą dorośli, kiedy przeprowadzają się do nowego domu ze skrawkiem ziemi do zagospodarowania, zasypanej gruzem pozostawionym przez robotników. Będą wówczas wyobrażać sobie swój przyszły ogród. Być może będą zastanawiać się, jak to będzie, gdy trawnik zrobią z lewej strony, a z prawej rabatę kwiatową lub gdyby zmniejszyli obszar trawnika na korzyść oczka wodnego, jakie posadzą rośliny itd. Dorosły, podobnie jak dziecko, widzi swój ogród w wyobraźni, wyobraża sobie w nim różne sytuacje, snuje przypuszczenia itd. Robi to oczywiście na innym poziomie niż ośmiolatkowie, którzy by w przyszłości myśleć z wyobraźnią, muszą najpierw to wszystko wykonywać bezpośrednio - odgrywać. Jednak do czasu, gdy staną się dorośli, proces ten zostanie na tyle uwewnętrzniony, ze zaczną to „odgrywać w swoich głowach".

Zatem zdolność wyobrażania rośnie i rozwija się i im bardziej się rozszerza, tym więcej ujawnia możliwości. W najmłodszym wieku życia człowieka zdolność ta ma charakter najwyraźniej dramatyczny: dziecko „udaje", że jest listonoszem, kierowcą ciężarówki czy pilotem. W życiu dorosłego jest to mniej widoczne, ale wciąż obecne. Proces ten uwewnętrznił się i nie jest już ujawniany -z wyjątkiem tych rzadkich chwil, gdy łapiemy się na rozmowie z naszym odbiciem w lustrze.

Jednak wyobrażanie dramatyczne, działaniowe, ukazuje się w życiu dorosłego człowieka nie tylko w takich oczywistych chwilach. Jak wynika z opisu Einsteina, nawet wielki naukowiec angażuje się w wewnętrzne dramatyczne wyobrażanie w celu stworzenia hipotezy naukowej.

Zatem wcześniejsze czynności dramatyczne pozwalają również na rozwój czynności intelektualnych.

Fakt. ze proces ten ma niezwykle ważne znaczenie dla człowieka można rozpatrywać z różnych punktów widzenia i na wiele sposobów, nie tylko zatem tak, jak jest interpretowana teoria ro społecznych. Metoda ta - używania „masek" do skrywania wiasnej „twarzy”, której człowiek uczy się zarówno przypadkowo, J^a i świadomie - jest najprawdopodobniej nabywana, kiedy w ciństwie udajemy innych ludzi i przybieramy ich cechy. C>^s0 / którym w dzieciństwie zabrakło takich zabaw mają trudności

przystosowaniu się do społecznego dorosłego życia. Działania dramatyczne wczesnego wieku dziecięcego są podstawą i początkiem udawania innych ludzi w ukryty sposób, w wewnętrznych próbach ról w rzeczywistych czy w wyobrażonych sytuacjach.

jak twierdzi Richard Courtney, dramatyczna wyobraźnia ma też swój udział w pamięciowym uczeniu się. Sprawia, że materiał do nauczenia staje się bardziej znaczący i pełen treści, proces zapamiętywania, dzięki większemu stopniowi zrozumienia, staje się głębszy, pomaga też w procesie powtarzania, ułatwiając przywoływanie wyobrażeń.

Wyobraźnia dramatyczna jest dziś również wykorzystywana w badaniach nad technologią, ekonomią itd. Przykładem mogą być badania nad przestrzenią: „Imaginacyjna gra, wyobrażanie sobie przestrzeni kosmicznej jest po części zabawą - tworzeniem

1    próbowaniem wypełniania tego świata w pewien sposób przeciwnego do naszego własnego - tak jak dziecko potrafi stworzyć w pokoju na środku podłogi mostek kapitański, ranczo czy pole bitwy. Musimy sobie uświadomić, jak jest trudne dla przeciętnego dorosłego człowieka spojrzenie na świat taki. jakim on nie jest, a jak ważne jest takie spojrzenie dla wszelkich wynalazków i mechanizmu operacyjnego, dzięki któremu możemy ten obraz osiągnąć."³

Procesy związane z działaniem wyobraźni mają szczególne znaczenie w twórczości artystycznej. Dorosły artysta jest przede wszystkim zaabsorbowany wewnętrznymi czynnościami wyobrażeniowymi, które następnie uzewnętrznia przez specyficzny dla siebie środek wyrazu.

Dziecko, jak wiadomo, bezpośrednio uzewnętrznia swoje wyobrażenia w „udawaniu". Dopiero przez stałe doświadczanie uogólnionych działań dramatycznych uczy się przekładać niektóre

²    nich na działania w obrębie określonych środków wyrazu. Pro-^Ces ten odpowiada za indywidualizowanie różnic w przyszłości: naukowiec będzie przekładał sw⁷oje dramatyczne uzewnętrznianie Wyobrażeń na procesy analityczne czy statystyczne, podczas gdy ^artysta nauczy się zamieniać swoje na środki wyrazu związane ^{2 Ur}yrażaniem symbolicznym.

Gordon „Syne.ctics". Nowy Jork 1981 s. 93.

181