28
I. Podstawy procesów odlewniczych
ścianki odlewu i miejsca doprowadzenia metalu do odlewu [26]. Na przykład dla stopów AISi, AISiMg i AISiCu wynosi on:
— przy doprowadzeniu metalu z dołu t, = g— 1,
— przy doprowadzeniu metalu z boku t, = g,
— przy doprowadzeniu metalu z góry tM = g+1.
gdzie g — przeważająca grubość ścianki odlewu w milimetrach.
W literaturze [20, 29] można również znaleźć wiele innych zależności. Przy korzystaniu z dowolnego wzoru należy zawsze pamiętać, że czas zalewania nie może być mniejszy niż praktycznie osiągalny ze względu na sprawność ludzi i urządzeń do zalewania form. Zazwyczaj przyjmuje się, że jeżeli obliczony czas zalewania byłby mniejszy niż 4 s, to należy go powiększyć do tej wartości i przyjąć rf=4 s.
Czas zalewania wyznaczony z zależności empirycznych, takich jak podane powyżej, na ogół jest poprawny z punktu widzenia przepuszczalności formy i lejności stopu (czasem mogą wystąpić kłopoty z lejnością staliwa i stopów aluminium). Należy jednak sprawdzić, czy nie zostały naruszone warunki wynikające z minimalnej prędkości podnoszenia się lustra metalu.
Sprawdzenie czasu zalewania z warunku niedopuszczenia do przywierania warstw tlenków do formy wykonuje się za pomocą zależności
_ 9 m
l?dopFk ^ ~ (1*5)
Pti
gdzie: cdoP — dopuszczalna prędkość czoła metalu (podnoszenia się lustra), ■F* — pole przekroju poziomego wnęki w krytycznym obszarze (zwykle największe występujące w danym odlewie), m — masa odlewu, p — gęstość materiału odlewu.
Sprawdzenie czasu zalewania z warunku niedopuszczenia do tworzenia wady strupa prowadzi się, korzystając z zależności
gdzie: m* — masa krytycznej części odlewu (płaskich poziomych ścian znaj-dujących się bezpośrednio pod górną powierzchnią — sklepieniem wnęki formy), tn — dopuszczalny czas ze względu na napromieniowanie formy.
1.2.23. Obliczenie minimalnego przekroju układu wlewowego
Minimalny przekrój w całym układzie wlewowym jest przekrojem dławiącym, decydującym o prędkości wpływania metalu do formy, a więc i o czasie jej wypełnienia. Jego umiejscowienie w układzie zostanie omówione w punkcie dotyczącym geometrii układu wlewowego.
Chwilowa wysokość słupa metalu w trakcie zalewania jest równa różnicy poziomów między poziomem metalu w zbiorniku wlewowym i w samym