DSCN1826

174 Schizofrenia społeczna

Szmatka 1989, State struktury społeczne. Wstęp

Jn mikrosocjotogti strukturalnej, PWN. Warszawa.

Schizofrenia społeczna, zob. dymor-ficzność społeczna.

Scjentyzm, zob. naturalizm—antynatu-rałizm, przesąd.

Scmiotyczna teoria kultury, zob. kultura.

Skala, zob. problem skali.

Socjalizacja, proces przyswajania przez jednostkę wiedzy, umiejętności i dyspozycji, czyniący ją zdolną do Życia w społeczeństwie. Oddziaływania ze strony środowiska zmierzają do przekazania jednostce wzorów zachowań, norm, wartości oraz zdolności do samodzielnego utrzymania się i wykonywania określonych ról społecznych [J. Szczepański 1970, s. 94]. Dzięki socjalizacji możliwy jest międzygeneracyj-ny proces transmisji kulturowej.

Socjalizacja to nie tylko zamierzone oddziaływania środowiska na jednostkę, lecz wszelkie wpływy, w tym również i takie, które uznawane są za negatywne. Z tego względu nie można utożsamiać socjalizacji | wychowaniem, czyli intencjonalnym kształtowaniem osobowości według przyjętego w grupie ideału wychowawczego, jak i kształceniem, czyli przygotowywaniem do pełnienia określonej roli społecznej. Kształcenie i wychowanie zaliczyć można do tzw. socjalizacji jawnej. Oprócz niej wyróżnić można jeszcze socjalizację ukrytą, w trakcie której dokonuje się nie tylko przekazywanie wartości i norm społecznie uznawanych lub pożądanych przez grupę, lecz także i tych, które są faktycznie realizowane. Między tymi dwoma typami wartości nie zawsze występuje godność. W wyniku socjalizacji dziedziczone są nie tylko wyłącznie pozytywne wzory zachowań i wartości, lecz także normy i wartości o charakterze dewiacyjnym.

Przebieg procesu socjalizacji podzielić można na dwa etapy: fazę socjalizacji pier

wotnej - występującej w okresie (feta. / stwa - oraz fazę socjalizacji wtórnej, hj. I dotyczy osób już w jakiś sposób iftgM towanych przez społeczeństwo. WąL 1 George’a I I. Meada okres socjalizacji pg,. I wolnej kończy się, gdy jednostka ubza I tuje w swojej świadomości pojęcie „uoyjj, I nionego innego”, tzn. gdy staje się ało^ I do identyfikacji nie tylko z konkretnym I „znaczącymi innymi”, lecz z ogółem moją I [G.ll. Mead 1975, s. 212-226}. Przejkk I z jednej fazy do drugiej oznacza zasycę iż jednostka zyskała poczucie własnej taźsa- I mości. Socjalizacja jest procesem ciagfan I który nie ogranicza się wyłącznie do pocąc I kowego okresu życia człowieka. W typu. | ku naruszenia przez jednostkę wartość I i norm tkwiących u podstaw porządku sp> I łecznego, poddawana jest ona zabieg® I resocjalizacji. Zmierzają one do ponowie- I go zsocjaliżo wania jednostki, a zwtasza I przystosowania jej do przestrzegania pry- I jętych w społeczeństwie standardów abp- I normatywnych.

W klasycznych ujęciach socjalizacji I ujmowana jest jako proces przebiegając} jednokierunkowo — jednostka niczym bicr- I ny przedmiot kształtowana jest przez olfr I czenic. Współcześnie coraz wyraźniej tka*- I tuje się aktywizm podmiotowy - jednoflU nie jest tylko biernym efektem oddziały^ środowiskowych, lecz sama. do pewajł stopnia przynajmniej, kształtuje siebie. do bierając wpływy, którym chce ulegać. Ok chodzi się zatem od behawioralnej koacrp cji człowieka, a równocześnie dopustfl się możliwość autodeterminizmu [G. Ali-port 1988. s. 34; P.L. Berger, T. Luctaw*¹ 1983, s. 88], (A.S.)

Zob. altruizm, autodełerminizm, definicja sfla cji, dewiacja, enwironmcntalizm. konccpę¹ człowieka w socjologii, kontrola społeczna. V tuacjonizm. tożsamość, wzory i modele.

Literatura:

Allport O., 1988, Osobowość I rrllgia. Pw We azowa.

Berger P.L., Luckmann T.. 1983, Ąwśwz*¹*¹' rżenie rzeczywistości, PIW. Warszawa