Finanse p stwa Wypych 6 097

Finansowanie przedsiębiorstwa

należność za dopłatę z tytułu akcji uprzywilejowanych (zasilają one kapitał zapasowy). Istotną różnicą w porównaniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest to, że w spółce akcyjnej kapitał zakładowy nie musi pochodzić wyłącznie od wspólników będących założycielami spółki łub później indywidualnie przyjętymi do spółki. Udział w spółce akcyjnej może być oferowany także osobom trzecim w drodze publicznej subskrypcji. W ten sposób spółka akcyjna skupia większą liczbę wspólników, w tym także drobnych, uczestniczących znacznie mniejszymi wkładami pieniężnymi lub aportami. Normatywnym tego wyrazem jest postanowienie kodeksu handlowego, określające minimalną wartość akcji na poziomie bardzo niskim w porównaniu do wartości minimalnego udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (1 zł w relacji do 50 zł), przy jednoczesnym określeniu minimum kapitału akcyjnego na poziomie 100 tys. zł (kapitał zakładowy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością musi wynosić co najmniej 4 tys. zł.).

Kapitał akcyjny dzieli się na akcje o równej wartości. Wartość ta określana mianem nominalnej jest - w zasadzie - miernikiem majątkowych uprawnień wspólników, w szczególności podziału dywidendy i kwoty likwidacyjnej. Różni się ona zarówno od ceny emisji akcji (ta musi być wyższa od wartości nominalnej), jak też ich kursu (cena rynkowa akcji może być zarówno wyższa, jak i niższa od wartości nominalnej akcji, jak również od jej ceny emisyjnej). W przypadku umorzenia akcji z czystego zysku wartość kapitału akcyjnego jest wyższa od iloczynu liczby wszystkich akcji przez jej wartość nominalną. Nie podejmując wątku szczegółowej charakterystyki akcji, wymienimy jedynie podstawowe układy ich klasyfikacji:

-    z uwagi na sposób pokrycia (objęcia) akcje dzielą się na: gotówkowe i aportowe,

-    ze względu na formę wyróżnia się akcje: imienne i na okaziciela,

-    według kryterium rozmiaru obowiązków i uprawnień związanych z akcjami na ogół wymienia się akcje zwykłe (zwyczajne), uprzywilejowane oraz użytkowe (upośledzone).

Właścicielowi akcji przysługuje między innymi prawo do udziału w zysku, jednak kwestie w sprawie podziału zysku podejmowane są zawsze na podstawie uchwały walnego zgromadzenia i regulowane stosownymi zapisami w statucie. Od podziału, z mocy samego prawa, wyłączona jest część zysku przeznaczonego na fundusz zapasowy w wysokości co najmniej 8 % zysku netto, dopóki fundusz ten nie osiągnie 1/3 kapitału akcyjnego. Kapitał zapasowy zasilany jest ponadto z nadwyżki osiągniętej przy sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej, pozostałej po pokryciu kosztów wydania akcji, z dopłat akcjonariuszy, wnoszonych w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień ich akcjom i innych dopłat. Schematyczne ujęcie konstrukcji dwóch podstawowych funduszy własnych w spółce akcyjnej, których tworzenie jest obligatoryjne: akcyjnego i zapasowego przedstawiają rysunki 3.4 oraz 3.5.

Poza funduszami obligatoryjnymi (należy do nich jeszcze fundusz (kapitał) rezerwowy z aktualizacji wyceny środków trwałych) w spółce akcyjnej, podobnie jak i w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, możliwe jest tworzenie funduszy rezerwowych a także funduszu rozwoju, które w bilansie wykazuje się jako wieloletnie rezerwy celowe. Niejako odrębny problem stanowi fundusz świadczeń socjalnych, którego tworzenie reguluje ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Odpisy na ten fundusz w normie określonej przez ustawę obciążają wprawdzie koszty działalności przedsiębiorstwa, lecz fun-

Rysunek 3.4. Kapitał akcyjny

dusz ten może być dodatkowo zasilany m in. przez odpisy z zysku netto. Tworzenie tego funduszu jest obligatoryjne w spółkach, które powstały w wyniku prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (regulują to zbiorowe układy pracy).

Spółka akcyjna zobowiązana jest do prowadzenia szczegółowej rachunkowości zgodnie z obowiązującymi zasadami i sporządzania sprawozdawczości finansowej, która corocznie podlega badaniu przez biegłego rewidenta, zatwierdzaniu przez walne zgromadzenie akcjonariuszy, przedstawianiu sądowi rejestrowemu oraz podaniu do publicz-

97