img004

OD FORMALIZMU DO STRUKTURALIZMU 14

■7p jest ś^dknurr

uogólnienia: arbuz zamiast’okrągłego abażuru albo arbuz zamiast "głowy to Tylko uogólnienie jednej cechy przedmiotu i niczym nie różni się ono od zestawienia: głowa = piłce, arbuz = piłce. Jest to myślenie, nie ma to natomiast nic wspólnego z poezją^

• Prawo /oszczędzania sił twórczych^także należy do grupy praw, . które wszyscy uznają^pencerf pisał: ^

U podstawy wszystkich zasad określających dobór i użycie słów znajdujemy to samo główne żądanie: oszczędność uwagi... doprowadzenie umysłu w sposób najmniej uciążliwy do ^żą^lanego^ jąfljęcia jest w wielu wypadkach (celem jedynynwa w każdym wypadku celem głównym... (Filozofia stylu).

' Jeślibyś duch posiadał siły niewyczerpane, to byłoby dlań oczywiście

• obojętne, ile straci z tego niewyczerpanego źródła; ważny byłby chyba ¹1 i' jedynie wykorzystany niezbędny czas. Ponieważ jednak siły jego są

ograniczone, należy oczekiwać, że duch dąży do tego, aby procesy apercepcyjne dokonywały się możliwie celowo, tzn. ze stosunkowo najmniejszą stratą sił, co na jedno wychodzi, z względnie najlepszym rezultatem (R. Avenarius).

Przy pomocy jednego powołania się na ogólne prawo oszczę-.;'dzania sił duchowych odrzuca Petrażycki teorię,Ja mesa o^ielesnej podstawie afektu,, na którą natknął się w swoich rozwazanT5th.

‘ |'"Zasa^ęosz^dności sił twórczych, która ięst tak atrakcyjna zwła-! Szcza przy analizie rytmu, uznał ijównież* Aleksander Wiesiołowski;

! rozwinął,on tak (myśl Spencera: •*./,Zaleta stylu polega właśnie na tym, aby możliwie jak największa* ilość' myśli "zawierała sie^w mo-£zlłW!fe^l jaK .najmniejszej ilości słów**] •Andrzej Bićły, którego naj-sifómće dostfffczają tyliP/przykładów utrudnionegę, poty-| kającego ;się, by tak rzec, rytmu i który wskazywał (w danym 7 wypadku ńa przykładach z Baratynskiego) na komplikujący ćha-‘^rakter _ ppiif»|ń\Y. poetyckich, również uważa za wskazane mówić Ł.q prawie oszczędności w swej książce, stanowiącej bohaterską-pró^*,

ij bę stworzenia teorii sztuki na podstawie nie sprawdzonych ftfktów-----

; z przestarzałych książek, * dużego znawstwa sposobów •• twórcżpści *

\ poetyckiej oraz podręcznika fizyki Krajewicza dla szkoły średniej, f (^Sącly o oszczędności sił jako zasadzie i celu twórczości,■".'być ¹

• może słuszne w szczegółowym wypadku języka, to znaczy słuszne ; w odniesieniu do języka (faktycznego" zostały rozciągnięte, ^

[ z powodu nieznajomości różnic pomiędzy prawami fezyka pra-- f y jctyczneg^a prawami języka .na ten ostała]. ‘Zwrócę-^

nie uwagi na to, że w japońskim języku poetyckim są dźwięki, ,'j

I których nie zna japoński język praktyczny, było bodajże pierw- -' szą konkretną wskazówką mówiącą o tym, że oba te języki nie J . i pokrywają sie. Artykuł L.P. Jakubinskiego¹ o tym,«*ze\V języku » poetyckim nie istnieje prawo odpodobnienia spółgłosek"płynnych, ^zwrócenie uwagi na dopuszczalność w .języku poetyckim trudnego do wymówieniaZzetkniecia sią_podobnych dżwięków^slarióWl. Jeflno wytrzymujących krytykę naukową, .konkretnych ' ^w^sląjneń, mówiących r> pr^iwiAyj^iwip (przynajmniej na raiie w^m jednym wypadku) pomiędzy prawami języka poetyckiego a prozaicznego.

• Dlatego należy mówić o prawach rozrzutności i oszczędności w języku_ goętyŚflm r.nfe""ń^podsta wiaX a fi a logi Pż ~ J ęzyki^ńi-P taktycznym, lecz na podstawie-jego -własnych praw. 7.. ). ->_ : _r.

Jeżeli zaczniemy rozoatrywać^ogólne prawar-percepcji;\ to _vzo-baczymy, że działania, które stają sięczymś zwykłym, przyjmują » postać czynności automatycznych. Tak na przykład ^wszystkie na- v sze nawyki stają się nieświadomie automatyczne;) jeśli, ktoś przy*. , pomni sobie wrażenie, jaKiegocl6zntrr'TrżYfi^Jąć 'pn raz pierwszy pióro wiręku albo mówiąc po raz pierwszy w obcym języku,>i po- * równa to wrażenie z .tym, które odczuwa, wykonując-czynność po raź dziesięciotysięczny, zgodzi się z nami./fcroces automatyzacji ^v:^:tłumąęzy prawa naszej mowy. prozaicznej z jej nie- dokończonym • zdaniem oraz na wpół wymówionym słowenA.Jest to - proces, któr j i rego idealny wyraz stanowi algebra, gdzie raczy zostały zastąpio* ne przez symbole.t /W szybkiej mowie praktyczne j^słów się nie _rwymawia, w świadomości ledwo pojawiają się pierw.sze dźwięki nazw, Pogodin 2 (Język jako twórczość, s. 42) przytacza przykład, .£

¹ {Lew Pietrowicz Jalcubinski (1892—1945) — rądziecki-języko-Ą znawca i teoretyk literatury, uczeń m.in. J. Baudouina de Courtenay;/‘ę współzałożyciel i aktywny działacz Opojazu; autor szeregu prac z 'języr*;t koznawstwa porównawczego,* historii rosyjskiego języka• literackiego' i i teorii literatury. Wydał m.in.' programowe dla poezji rosyjskiej prace:;* O zwukach stichotwornogo jazyka (1916) i Skoplenije odinąkowych pła- ;V wnych xo prakticzeskom i poeticzeskom jazykach (1917); artykuł O dia- f,^ logiczeskoj rieczi (1923); pozycje książkowe: Oczerki po jazykieV(1932_r'V^;wspólnie z A. Iwanowem) oraz Istorija driewnicrusskogo jazyka (wy& ,v

⁸ [Michaił Pietrowicz Pogodin (1800—1875) — rosyjski-historyk, pisarz i kolekcjoner, profesor uniwersytetu moskiewskiego;’'wraź V . Szewyriowem należał do najbardziej wpływowyęh przędstawicieir/t^,.'. „słowianofilstwa oficjalnego”; redaktor dwutygodnika'¹ „Moskow?ki|v^;-^;