IMGP3483

60

„ Kronika wszytkiego świata " Marcina Bielskiego

tecznych medyków. Schedel zadbał o rozmaitość układu, lekturę i orientacje ułatwiają wyodrębnione tematycznie ustępy, jak - przykładowo - partie milo graficzne. Historia w układzie rocznikarskim przeplata się z kosmografią, nic brakuje list i tablic genealogicznych, wykazów poetów i mędrców, odrębnie wspomniani są historycy i geografowie: Salustiusz, Liwiusz, Walermz Mak-symus, Solinus, Strąbo, Swetoniusz, Plutarch, Euzebiusz. Takie ustępy Bid skiego, jak O Arystotelesie czy O Mędrcoch realizują właśnie ideę Schedk Z początkiem chrześcijaństwa historia staje się ilustrowaną listą cesarzy i papieży, z informacją, co który ustanowił, a czego zakazał — i Bielskiemu, jń nietrudno dostrzec, odpowiadało takie ujęcie, choć są i zasadnicze różnice, o których będzie jeszcze mowa. Poza tym polski dziejopis czasem skracał, czasem rozszerzał. Niektóre fragmenty, jak na przykład Którzy cesarza wybierają, są wzięte z Schedla w całości, inne być może tylko za jego pośrednictwem (np. O niewieście rozkosznej — to samo, nieco tylko szerzej, u Jakuba da Bet-gamo), niektóre częściowo, inne jeszcze utrzymują „luźny kontakt", Podobnie jak dla Jakuba da Bergamo, i dla Schedla ważne są opisy miast, pięknie zresztą i wiernie ilustrowane. Osobna, co trzeba odnotować, część, została poświęcona Sarmacji¹⁴. Znalazło się też obszerne powiadomienie o herezji husyckiej, nie pominięto literackich znakomitości: Petrarki, Aretina, Poggia, a takie Konrad* Celtesa i Sabellicusa. Rzecz kończy się zapowiedziami Antychrysta i Sądnego Dnia - taki finał i Bielskiemu wydał się potrzebny w trakcie redagowania trzeciego wydania.

Bielskiego wersja historii powszechnej była też zależna od kroniki historyka, lekarza i astrologa Johannesa Canona¹⁵, niezmiernie popularnej i wielokrotnie, wraz ze wstępem Filipa Melanchtona i uzupełnieniami, wznawianej.

W niej znalazł Bielski przykład jasnej i prostej, niezbyt też obszernej, historii powszechnej w ujęciu protestanckim, przywiązującej też chyba największą, pośród innych wzorów, wagę do idei czterech monarchii, w którą reformacja

¹⁴ Zob. przekład polski tej części : Sormacja. Harimann Schedel o europejskiej Sarmacji — łPawrzyniee Korwin Nowotarski. Otta saficka o Polsce i jej stolicy. Komentarze, przypisy, tłumaczeni* i przygotowanie do druku B. Deresiewicz. Przedstawić A. Jania. Odę saficką przetłumaczył na język polski JE. Jędrkiewicz, na język angielski K. bdackenzse. Londyn 1973.

•* Korzystam z wydania: Chroń,eon Ctsrionis EzposUum et ouctum. muiUs e, wtenbus. et recentibus historiis. indescriptionibus regnorumetaU^T^J^T Ecdesiasticarum et PoUticarum.    jZrtaTTólŻ. nempe Rudotph, II escessum. Gc-

Mundi. ustfue ad annum Solaris per Chnstum pmww

¹