IMG 88

154 Polityka gospodattrza

.spodarkami wszystkich krajów świata, które dostarcza informacji o relacjach finansowych kraju z zagranicą, co w konsekwencji jest przesłanką działania w całej polityce gospodarczej, która ma związek z aktywnością skierowaną na zewnątrz. Celem działania władz państwowych jest zrównoważenie całego bilansu płatniczego (poszczególne kategorie składowe bilansu mogą być w nierównowadze). Bilans składa się z dwóch zasadniczych części: rachunku obrotów bieżących i rachunku obrotów kapitałowych. Nierównowaga w jednym rachunku (a zwłaszcza deficyt) powinna być równoważona nadwyżką w drugim rachunku.

Bardzo ważną część bilansu obrotów bieżących stanowi bilans handlowy, który jest zestawieniem wartości eksportu i importu towarów (może obejmować także usługi) w konkretnym okresie²⁷. Celem polityki wymiany gospodarczej z zagranicą w tym obszarze jest dążenie do przewagi wartości eksportu nad importem bądź minimalizowanie ujemnej wartości eksportu netto. Ponadto państwa, które posiadają surowce, przyjmują często za cel poprawę struktury eksportu, to jest zwiększenie wartości eksportu towarów przetworzonych i nowoczesnych, a zmniejszenie udziału eksportu towarów nieprzetworzonych. Taki kierunek działań wynika z faktu, że ph^etwarzanic i unowocześnianie produkcji powoduje wzrost konkurencyjności gospodarki krajowej w otoczeniu międzynarodowym²⁸.

4.5. Polityka ochrony środowiska

Środowisko naturalne w przeszłości traktowane było jako dobro, z którego ludzkość może korzystać bez istotnych konsekwencji. Niektóre składniki tego środowiska uznano za dobra wolne, które powszechnie występują w otoczeniu i dlatego mają wartość równą zeru. Intensywna działalność gospodarcza spowodowała, że praktycznie wszystkie dobra będące elementami środowiska okazały się wyczerpywalne (względnie trąbiły swoje pierwotne walory, np. przez ich skażenie zanieczyszczeniami). Jednocześnie w aspekcie racjonalnego wykorzystania dóbr przyrody

” Ibidem, s. 52.

²¹ Polityka ekonomiczna, s. 539.

zawodny okazał się podstawowy regulator gospodarki liberalnej, czyli rynek. Jedynym podmiotem władnym skutecznie oddziaływać jednocześnie na wszystkie podmioty gospodarcze i niegospodarcze w celu ochrony zasobów środowiska naturalnego na swoim terytorium — jest państwo.

Współczesna polityka ochrony środowiska powinna realizować ideę zrównoważonego rozwoju, to jest pozostawienia środowiska co najmniej w takim samym stanie, w jakim je zastaliśmy. Oznacza to, że zasoby środowiska powinny być wykorzystywane możliwie najracjonalniej i w tempie pozwalającym na zachowanie równowagi w tym środowisku.

Państwo powinno oddziaływać na rozwój gospodarczy w taki sposób, żeby pogodzić postępy ilościowe i jakościowe w gospodarce z zachowaniem środowiska w jak najlepszym stanie.

Należy podkreślić, że wiele inicjatyw z zakresu ochrony środowiska ma sens tylko wtedy, gdy wdrażane są w skali międzynarodowej, a nawet globalnej. Państwo jako podmiot sprawujący władzę nad określonym terytorium może osiągać zakładane cele tylko w zakresie tej władzy. Natomiast zanieczyszczenia i skażenia mogą wpływać na sytuację środowiska w różnych państwach. Brak koordynacji działań w dużej skali (kilka lub nawet wiele państw, w zależności od wielkości problemu) powoduje, że regulacje, w tym ograniczenia wprowadzane przez poszczególne państwa są traktowane jako bariery rozwoju przedsiębiorczości i nic przynoszą pozytywnych rezultatów w sferze społecznej i gospodarczej. Przeciwdziałanie skutkom efektu cieplarnianego wymaga akceptacji przez wiele państw ograniczeń w zakresie emisji niektórych gazów, a zwłaszcza dwutlenku węgla. Na przykład jedną z inicjatyw podjętych w tym celu było zawarcie umowy międzynarodowej zwanej protokołem z Kioto, która zobowiązywała państwa będące stroną tej umowy do istotnego ograniczenia emisji C0₂. Jednak z powodu nieprzystąpienia do tej umowy Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej skuteczność jej realizacji będzie zapewne mniejsza od pierwotnie zakładanej (USA to jeden z największych emitentów C0₂ na święcie). Brak jednomyślności w działaniu wszystkich państw świata powoduje, że kraje wdrażające ostrzejsze normy zanieczyszczania środowiska i wyższe standardy jego ochrony stają się mniej konkurencyjne i mniej atrakcyjne dla inwestorów wewnętrznych oraz zagranicznych.