K �jna DIALEKTY POLSKIE7898

107

tego zagadnienia, ponieważ szereg fonemów dziąsłowych nigdy nie był objęty korelacją miękkości. Fonemy dziąsłowe zawsze były i są obojętne na opozycję miękkości/twardości bez względu na to, czy realizowano je przez miękkie czy przez twarde warianty. Dokonaniu się tego procesu zapewne sprzyjało podobieństwo artyknlaeyjne wariantów typu i oraz &'■ i być może także oddziaływanie polszczącego się względnie przyjmującego obcą gwarę substratu. któremu obcy był jeden z omawianych, tu szeregów. Zmieszanie i & <■ 5 i ś ź ć j i ustalenie się na miejscu obu tych typów jednego szeregu miękkich dziąsłowychi&6§ dokonało się w gwarach: a) wschodnio-warmińskich (pow. reszelski i wsch. część olsztyńskiego po linię Puław-ki — fi i ławy, Kit III 278); b) ostródzkich i lubawskich po okolice Dąbrówna, Lidzbarka, Górzna, Brodnicy, Łasina (Kit III 344 m. 4); c) malbor-skich (Kit III 225) oraz cl) pod Tczewem (Miłobądz, Dąbrówka, Lubisze-wo, Bukoszyn, Gniszcwo, Kit III 168). Poza tym spłynięcie się ś ź i- j z .ś ~ ć5 w ii ći dokonało się na południu: ej w gwarach polskich kolo Jabłonkowa na terenach czeskich oraz f) w okolicach Czacy (nad Kysuezą) na terenach słowackich (Mał 76).

Spotykane i i c j na miejscu ś i ć j we wsiach na zachód od Wielenia (Drawski Młyn, Drawsko, Chełst, Kamiennik i Piłka. zob. TomMftz 72) mogło być wynikiem sąsiedztwa z niemiecką ludnością.

W gwarach objętych spłynięciem się dziąsłowych z palatalnymi ustalił się system fonemów:

/ f i » X V V z z f

t p p <'■ c k r di b j 3 g u n m m

t I

j

w którym powstały na miejscu dwu dawniejszych szeregów (dziąsłowego i palatalnego) szereg [»] [z] [ej [3] powiązany był z fonemami [s] [z] [c] [3] korelacją miękkości/twardości, choć jego realizacja dokonywała się za pośrednictwem wariantów palatalno-dziąsłowych. Zasób i system fonemów spółgłoskowych w tych gwarach jest identyczny z systemem gwar mazurzących (zob. s. 106), choć realizacja palatalnyeh odpowiedników [s] [z] [c] [3] jest znacznie różna.

c) Trzecim typem uproszczenia trzy szeregowego systemu przednio językowych szczelinowych i afrykat jest zastąpienie palatalnyeh ś i ć 3 przez zębowe szc 3, które stanowią najtrwalszą i najdalej sięgającą właściwość gwar kaszubskich (Kit IV 75, 76, III 88), np.    scana, kosc, żerna 'zi

ma’, guesc, dac, iezoro, Cekcyn (= Će%oóin), Gostycyn ( = Gośóęćin).

Przyczyną zatraty palatalności ś i 6 3 była ta sama tendencja do