ksi C4 85 C5 BCka 20015

56 f

wątki i motywy, podkreślali s wojsk ość i rodzimość kulimy polskiej, jej więzi z przeszłością. wskazywali na specyfikę poszczególnych regionów kraju. W ten sposób budowali wspólną tradycję ..dla potomków tych. co przez, ponad sto lat byli poddawani w trzech zaborach presji odmiennych kręgów kulturowych’'.¹

Pierwiastki ludowe obecne w twórczości wielu poetów tego okresu przyczyniły się niewątpliwie do odnowy poetyckiego warsztatu i wzbogacenia środków artystycznego wyrazu. Przykłady twórczego wykorzystania folkloru znajdujemy w poezji takich autorów, lak: Zofia Kogoszówna (I8SI- 1921). JuninA Poraziuska (1882- 1971), l wa Szelburg-Zarcmbinn (1899 1986), Kazimiera llłakowiezówna (1892—1983), Hanna Januszewska (1905 1980). Lucyna Krzemieniecka (1907 1955). Jó/cf Czechowicz (1903 1939). O ich stosunku

do ludowości decydowały różne czynniki, jak »p. więź. / kulturą ludową poprzez osobiste kontakty /.‘jej twórcami, własne zainteresowania folklorystyczne, tradycje rodzinne.

Plcmenty folklorystyczne ulegały rzecz jasna odpowiedniemu przetworzeniu, określonej stylizacji, /.wiązek z ludowością osiągano głównie poprzez takie zabiegi, jak: oi(woTanic się do świata wierzeń i wyobraźni ludu. użycie ludowego cytatu, podchwycenie charaktery* stycznego motywu pieśniowego, nawiązanie do konkretnych elementów' sztuki ludowej (wersyfikacja, składnia, leksyka, obrazowość, śpiewność). W kręgu bezpośredniej inspiracji dziecięcym folklorem rodziły się utwory szczególnie bliskie wyobraźni i umysłowej j>erccpcji młodego odbiorcy, teksty poetyckie o specjalnym doborze wątków i środków stylistyc/no-ję/ykowych Poetycka magia, baśniowe widzenie świata, „śpiew taneczny", żywioł liryczny i muzyczny to podstawowe składniki poezji związanej z inspiracją ludową.

Próbę „wtapiania" folkloru do poezji dla dzieci podjęły najpierw Rogoszówna i Pora/ińska. Obie poetki znały bitrdzo dobrze z autopsji kulturę Indową, obie tez dość ściśle przestrzegały w swojej twórczości ..litery folkloru". Kogosźównn wystąpiła w podwójnej roli: jako zbić* raczka gadek, piosenek, zabaw dziecięcych i jako poetka, dla której żywy folkloi stanowi! źródło inspiracji twórczej. Stworzyła ona jedyną

' II. Skriibiv/L'u%kii Kilyikinn\:\<h diłecl. Wurttauii IV7|. % 4i

• cm** * cm* 0 • *y

® s 2zm aK.n|

IPJŁKI i

WHHrSf-93**6 - A*<r d * 4n<s *

I?. / Kotfm/tSwn.c Kn\:alkC<>iHtlkl ((jodki, piosenki, zabawy dziecięce spluilu : ust ludu I ws/utninlet) thm tt\au,> )

Okładka: Anna Or.»n»niyka*OMrow*ku

w swoim uhI/.iju antologię oryginalnych .przekazów folkloru dziecię* cego. Składają się na ni;| trzy tomiki: Sroczka kaszką warzyła (1920). Klilu.i bajda,'i (1925) i Koszałki opałki (1928). W przedmowie do pierwszego zbiorku autorka zwracała uwagę tut uniwersalny i ponadczasowy charakter zebranych tekstów:

..Gadki te mówione lub śpiewane były już prawdopodobnie radości;! lat niemowlęcych Jana z C/umoIumi. Brodzińskiego i Mackiewicza, a rozbrzmiewają po dziś dzień wszędzie, gdzie rozlega się dźw ięk polskiej mowy na Kujawach. Mazowszu i Ślsjsku, na Podhalu. Kaszubach i w ziemi krakowskiej, w pałacu, dworze i chacie wieśniaczej, w izdclłce robotnika i suterenie miejskiej, Wszędzie, gdzie polska matka czy piastunka pochyla się nad dzieciątkiem, by utulić je w płaczu lub pobudzić do llglów lub śmiechu*'.¹

' / Kogouówna: Srocka kaszkę *w:\ln, l.wOw 1920 (Przedmowa)