ksi C4 85 C5 BCka 20010

40 ictuUncjr ro:\vofo** M' lilruiltir:? dla d:«ti

działając na umysł, wyobraźnię i uczucia, kształci nowe pokoleniem kulturalnego i \vra/liwcgO_; czytelnika".

lak więc z tego wynika, wyraźnie rysowały się różno stanowisku wobec literatury dla d/icci i jej nowych zadań /. jednej strony postulaty polityków, pedagogów, teoretyków wychowania. / drugiej zaś krytyków i samych twórców.

IA/N ROZWOJOWI- I II l-RATURY

DLA DZIK I W OKRP.SH: MII;DZYWOJLNNYM

W literaturze okresu międzywojennego wyodrębniamy dwie lazy rozwojowe z wewnętrzna cezura przypadająca na rok 1932. Był to rok ..zmiany dominanty", zamykający pierwszy etap kształtowania się powojennej literatury i kultury. Cezurę te uzasadniają takie zjawiska, jak: zahamowanie około 191? rokti. na skutek głębokiego kryzysu, prac nad uprzemysłowieniem i urbanizacją państwa, utwierdzenie dyktatury sanacyjnej w dziedzinie polityki i kultury, kryzys szkolny, rozwój masowych mchów społecznych, przekroczenie progu masowości kultury. W roku 1932 ukazują się dwa pierwsze tomy Nocy i dni M. Dąbrowskiej. Kordian i cham L. Kruczkowskiego. Troska i piesi) W Broniewskiego, zaznacza się obecność pokolenia wychowanego całkowicie w Polsce międzywojennej (J. Andrzejewski. A Rudnicki, W. Gombrowicz).

1'ak'ie same fazy rozwojowe możemy wyróżnić w literaturze dla dzieci. Sytuację tego piśmiennictwu określają zarówno przeobrażenia w jego obrębie, jak i zmiany w kulturze literackiej epoki. Wprowadzo-i na w życic ideologia tzw. wychowania państwowego wywiera wpływ na |>cwnc kręgi pisarstwa dla dzieci, profil ideowy niektórych czasopism dziecięcych, kryteria ocen książek dla młodego czytelnika. Około roku 1912 dochodzi do głosu nowa generacja twórców, jej dążenia artystyczne i społeczne pasje Należą do niej: II. Boguszewska, II. Górska. II. Januszewska. L. Krzemieniecka, (i Morcinek, li. Szymański. W Wasilewska. Niektórzy z nich (Boguszewska. Górska, częściowo Morcinek) realizują założenia grupy ..Przedmieście". Wzbogaca się i różnicuje tematyka utworów tak prozatorskich, jak i poctyc-kich, ulega modyfikacji warsztat pisarski wielu twórców.

MII KAlUltA Ol A D/IICI I Ml 01)711'ŹY W I ATACII 1918- l'W

l)l.i tworzącej się /uraz po 19IX roku literatury dla d/icci najbliż-■■i tradycję czy system odwołań stanowiły tendencje ideowo-arlysly* » me. i.ikic pojawiły się na progu XX wieku. Wtedy to bowiem pod upływem nowych kierunków pedagogicznych i psychologicznych, demokratyzacji życia społecznego i politycznego po roku 1905 zmienił mv* charakter twórczości dla młodego czytelnika Poważnym pr/cobra-/< inom uległy wewnętrzne właściwości strukturalne prozy, koncepcja bohatera, tematyka. Przywrócone zostały prawa baśni czarodziejskiej i ludowej (U. Leśmian, W. Sieroszewski, ()r-()l). udane były próby literackiej penetracji psychiki dziecka (/ Kogos/ówna. I Korczak), / dużą wnikliwością psychologiczni) ukazano osobowość bohaterów dziecięcych (J. Korczak. A. Gruszecka), wprowadzono do twórczości powieściowej nowe treści społeczne i moralne (J. Korczak. J Mortko-wic/owa, I Lazarusówna. S. Okolowic/ówna). Godne uwagi były inicjatywy wydawnicze Janiny Mortkowiczowcj i Stefanii Scmpolow* skicj, redagujących postę|K>wc pisma dla dzieci .,/ bliska i z daleka”, „W słońcu”. Nie można też pominąć roli i zasług pracującego od roku |9<M Wydawnictwa Jakuba Mortkowic/a. specjalizującego się m m. w publikowaniu wartościowych książek dla dzieci autorów polskich

i    obcych.

Po roku 1918 przed literaturą dla dzieci i młodzieży otworzyły się

ii    dtiuk i nowe perspektywy rozwoju. Kierunek jej twórczych poszukiwali wyznaczyły m. in. odmienne warunki politycznego* społecznego i kulturalnego życia narodu polskiego. W kształtowaniu ogólnego piolilu literatury dla dzieci po I wojnie światowej brali udział przedstawiciele starszej i młodej generacji, a przede wszystkim; J. Korczak. / Kogos/ówna I Porazi liska, li ller!/ II Bobińska. K. Rosinkie-wicz. \l Kownacka, M. Dąbrowska. J Grabowski. I S/elburg-Za-icmbina. Z. Burakowska Więź. międzypokoleniowa była tu czynnikiem mobilizującym i inspirującym. Ponadto starano się podtrzymywać więź z polską klasyką dziecięcą przez wznowienia książek; W I Anczyca, Z. Bukowieckiej. Z. Morawskiej. W Przyborowskic-»•«*. M I Zaleskiej. A. Domańskiej, A. Dygasińskiego. W. I mińskie h«» II Sienkiewicza. W. Gąsiorówskiego.