WSP J POLN254117

inutmj

437

brzmienia i długości, harmonizacja stylistyczna imienia i nazwiska (np, przy nazwiskach identycznych z wyrazami pospolitymi typu Baran. Kozioł nie są wskazane zbyt wyszukane imiona). Wartość estetyczna imiema jest pojęciem zmiennym historycznie, geograficznie i socjalnie, zależy też od upodobań indywidualnych. Decyduje ona w dużym stopniu o popularności lub niepopularności imion. Centrum zmian stanowią obecnie środowiska miejskie. Popularne tu do niedawna imiona Artur, Dariusz, Kamil, Mariusz, Iwona, Mariola, Monika, Wioleta itp. upowszechniły się obecnie na wsi, natomiast do miast wróciła moda na tradycyjne imiona chrześcijańskie uważane przedtem za typowo chłopskie, por. Bartłomiej, Marcin, Tomasz, Katarzyna, Małgorzata, Agnieszka. Z punktu widzenia frekwencji imion, która niezależnie od przyczyn jest również pewnym faktem językowym, daje się zauważyć dwubiegunowość motywacji: z jednej strony widoczna jest skłonność do wyboru imion częstych, modnych, z drugiej zaś - imion rzadkich, wyszukanych, np. Jowita, Nelly, Arletta, Orfeusz, Romeo, Roland.

Wśród czynników pozajęzykowych można wymienić tradycje rodzinne, wpływ środków masowego przekazu i literatury pięknej (dużą rolę odegrały tu m.in. powieści Sienkiewicza i Żeromskiego), datę urodzin (tzw. imiona przyniesione, inaczej kalendarzowe). Na wybór imienia może też wpływać pozytywnie lub negatywnie charakter skojarzeń z osobami noszącymi to imię (np. odrzucenie imienia Adolf ze względu na skojarzenie z Hitlerem). Mogą też działać różne szczegółowe motywacje (np. częsty wybór imion Adam lub Ewa dla pierwszych dzieci w rodzime, imiona Piotr i Paweł nadawane bliźniakom ze względu na styczność tych imion w kalendarzu, imiona o charakterze pamiątkowym dla uczczenia jakiejś osoby). W poprzednich okresach dużą rolę odgrywały też czynniki religijne (np. przyjmowanie imienia patrona parafii). Związek imion z określonym regionem geograficznym zaznacza się słabo. Przykładem tego rodzaju mogą być spotykane na Śląsku imiona: Helmut, Wolfgang, Gotfryd, Ilza, Karin albo Karina, Rozwita. W byłym w^roj. białostockim częściej niż gdzie indziej występują imiona: Barył, Mikołaj, Sergiusz, Wiaczesła w, Nadzieja, Zinaida.

W potocznym obiegu imiona oficjalne (metrykalne) zastępowane są zwykle przez imiona nieoficjalne zwane zdrobnieniami lub spieszczeniami hipokorystykami). Zawierają one w porówmaniu z imionami metrykalnymi pewien naddatek, który nada|e im określoną wartość emocjonalną. Różne formy tworzone od jednego imienia metrykalnego mogą służyć do gradacji tej wartości.

Do tworzenia form pochodnych od imion zarówno oficjalnych, jak nieoficjalnych służą cztery typy derywacji. Derywacja redukcyjna polega na Wróceniu imienia poprzez ucięcie części głosek wchodzących w jego skład, np. Rena od Irena, Lena od Magdalena, Binek od Albinek. Deryw.-acja alterna-cyjna polega na wymianie spółgłoski twardej w- formie podstawowej na