WSP J POLN254107

Em* Rzcteisk*FiIcszko, Narwy geograficzne

426

Z czasem powstały w miastach odrębne urzędy zajmujące się normowaniem nazw ulic. W Warszawie już w 1685 r. zajęła się tym Komisja Brukowa, a w 1705 r. Komisja Boni Ordinis ustaliła po raz pierwszy oficjalny wykaz wszystkich nazw ulic. Już wówczas zarysował się typ nazw tematycznych - od nazw zwierząt - nadanych bez rzeczywistej motywacji realnoznaczeniowej.

Z biegiem czasu stosunek ilościowy nazw meurzędowych i urzędowych ulegał zmianie na korzyść tych drugich. Obecnie metoda tworzenia urzędowych nazw ulic oparta jest z jednej strony na wyborze tematyki, z drugiej zaś na doborze słownictwa. Poszczególnym dzielnicom przydziela się tematy ogólne, jak np. literatura, różne dziedziny nauki i kultury, ale także gatunki drzew i roślin, nazwy kolorów, nazwy miast, zaś ulice otrzymują nazwy z zasobu słownictwa związanego z danym tematem. W Warszawie jest naw’et dzielnica, gdzie nazwy ulic nawiązują do produkcji wydawniczej: Arkuszowa, Akapit, Aspekt, Esej.

Dla historyka kultury i języka najciekawsze jest to nazewnictwa miejskie, które powstało w sposób spontaniczny, gdyż wiąże się ono ściśle z zabudową miasta, jego topografią, składem etnicznym ludności, handlem i rzemiosłem, szlakami komunikacyjnymi itp. Dawne terminy topograficzne zachował)- się między innymi w nazwach warszawskich ulic Bagno, Bugaj, Dunaj, Tamka, Stawki. O charakterystycznym dla średniowiecznych miast zajmowaniu ulic przez grupy rzemieślników- mówią takie nazwy, jak Bednarska, Garbarska, Młynarska, Miodowa (także Miodownicza), Piekarska, Piwna, Rzeźnicza, Szynkarska, Tkacka. Fala cudzoziemców przybyłych do Warszawy w XVIII w. zaznaczyła się takimi nazwami, jak Dynasy (od nazwiska de Sassan), Holendry, Muranów (od nazw-)' włoskiej wyspy Murano, skąd pochodził właściciel posiadłości). Wpływy obce odbiły się również w* nazwach dzielnic, np. Żoliborz (od posiadłości Joli Bont), Mariensztad, Marymont (od Marie Mont). Od nazw zakonów i kościołów powstały nazwy ulic: Bernardyńska, Bonifraterska, Bracka, Dominikańska, jezuicka, Kamedulska, Świętojańska, Świętokrzyska, Swiętojer-ska. Od ważniejszych budynków miejskich - Kredytowa, Krochmalna, Hipoteczna, Fabryczna, Cegielnia na, Szpitalna i inne. Na kierunek, w jakim prowadzi ulica, wskazują nazwy Białołęcka, Bielańska, Bródnowska, Burakowska, Krakowska, Ujazdowska, Wilanowska.

Klasyfikacje ulic, jakie stosowane są zwykle w poświęconych im publikacjach, opierają się na współczesnym (synchronicznym) spojrzeniu na te nazwy. Wyróżniane są więc dwie podstaw-owe grupy:

1.    Nazwy ulic pochodzące od nazw własnych: osobowych (tj. od na-zw-isk lub imion sławnych ludzi), etniczno-geograficznych, nazw miejsco-w-ości i obiektów- topograficznych.

2.    Nazwy ulic pochodzące od wyrazów pospolitych: nazw-ań ludzi, wytworów ich działalności, nazw- innych obiektów kulturowych, od apelaty-wpw topograficznych i przyrodniczych, od faktów historycznych itp.