22 (78)

48

2. Wybrane teorie dewiacji

nonkonformisty, i tvlko tvlc. Jeżeli dewiant ma ochotę szkodzić sobie, to w imię poszanowania jego wolnej woli ma do tego prawo. Tworzenie różnych ograniczeń prewencyjnych typu delegalizacja narkotyków, reglamentacja zachowań seksualnych czy zakaz korzystania z hazardu jest uzurpowaniem sobie władzy nad jednostką, kontrolowanie jej i sztuczne uzależnianie od instytucji kontroli (Fersch. 1980).

Relacje jednostki ze społeczeństwem regulowane są za pomocą prawa. Jest to umowa dwóch stron, poza którą społeczeństwo nie powinno wykraczać. Przedmiotem umowy'jest jedynie sankcja karna za naruszenie określonego przepisu (reguły), nie zaś ingerowanie w wewnętrzne życie dewianta, jego postawy czy potrzeby. Jednocześnie przejrzystość reguł społecznych wymaga eliminowania wyjątków' w stosowaniu prawa, co obecnie jest rzeczą nagminną. Dlatego też Fcrsch był stanowczym przeciwnikiem na przykład zaw ieszania kary pozbawienia wolności czy warunkowego przedterminowego zwolnienia. Traktowanie niektórych więźniów w sposób inny niż pozostałych nie tylko czy ni owe reguły niejasnymi, ale na dodatek podważa zasadność samej umowy. Każdy wie, co wolno, a co nie. i co grozi za naruszanie zakazów. Naruszając prawo, jednostka podejmuje także decyzję o poniesieniu za owo naruszenie konsekwencji karnych. Jednocześnie społeczeństwo nie powinno sobie przypisywać prawa do resocjalizacji czy rehabilitacji, chyba że na wy raźne życzenia dewianta. Jeżeli człowiek ma wolę, aby się zresocjali/ować. to proszę bardzo, jeżeli jednak chce pozostać złym, to ma do tego praw o.

Podstawowe założenia koncepcji „ponownego przemy ślenia” można streścić w następujących tezach:

•    człowiek jest istotą autonomiczną i jego zachowanie jest aktem wyboru,

•    stosunki społeczne we wszy stkich ważnych dla życia zbiorowego aspektach reguluje określone prawo, stronami zas są jednostki i instytucje kontroli społecznej. Wszystko, co nie jest zawarte w przepisach prawa, nie może być przedmiotem społecznych roszczeń.

•    przestępstwo, jak każde inne zachowanie jest wyrazem wolnej woli jednostki.

Jeżeli jednostka chce być dewiantem, to ma do tego prawo,    t

•    przedmiotem uregulowań prawnych powinno być wyłącznie zabezpieczenie społeczne innych ludzi i ich dóbr przed szkodliwym działaniem jednostki. Nikt nie ma piaw a jednak ingerować w decyzje dewianta dotyczące własnej osoby (np. zakaz sprzedaży narkotyków jest nadużyciem praw jednostki, jeżeli używ'a ich ona we własnym domu),

egzekucja prawa powinna być beAvzględna, bez wyjątków, i powinna ograniczać się wy łącznie do ustawowej sankcji za jego naruszanie, tzn. kary (żadnych warunkowych zwolnień, zawieszenia kary, zobowiązania do leczenia czy resocjalizacji),

•    zaburzenia czy problemy psychiczne nie tłumaczą bezpośrednio przyczyn naruszania prawa, ten związek jest konsekwencją określonej interpretacji zaburzenia, która oparta jest na umownych przesłankach (diagnozach psychologów, psychiatrów, lekarzy), bez gwarancji ich trafności,

«> państwo nie powinno sobie uzurpować prawa do resocjalizacji czy psychokorek-cji dewianta,