CCF20090831022

20 Przedmowa

I;^s się prostym pojęciem owej całości. •Ale rzeczywistość tej prostej całości polega na tym, że poprzednie formacje, ę _t które stały się teraz tylko [jej] poszczególnymi momentami, rozwijają się teraz na nowo i nadają sobie nową postać, ale już w swym nowym elemencie i w nowym znaczeniu, które w nim uzyskały } Jeśli z jednej strony pierwsze pojawienie się nowego świata jest dopiero całością spowitą w swą prostą nie-złożoność¹ albo — inaczej mówiąc —jest. tylko ogólną podstawą tej całości, to z drugiej strony dla świadomości całe bogactwo poprzedniej formy istnienia jest jeszcze obecne w żywej pamięci. W zjawiającej się nowej formie świadomość nie znajduje rozwinięcia i zróżnicowania treści; a jeszcze dotkliwiej odczuwa ona brak ukształtowanej formy, za pomocą której różnice mogłyby być określone w sposób niewątpliwy i uporządkowane według stałych wzajemnych stosunków. [Bez takiej ukształtowanej formy nauka jest pozbawiona ogólnej rozsądkowej zrozumiałości (Verstdndłich-keit) ² i wydaje się tylko własnością ezoteryczną nielicznych jednostek; własnością ezoteryczną — ponie-- 17 waż istnieje dopiero w swym pojęciu, tzn. tylko w swej treści wewnętrznej; nielicznych jednostek —• ponieważ jej wystąpienie pozbawione ekspansji czyni jej istnienie czymś jednostkowym. Dopiero to, co , jest całkowicie • określone, jest zarazem egzoteryczne, zrozumiałe, do-

piero wtedy może być nauczane i stać się własnością wszystkich!I Rozsądkowa forma (die verstandige Form) nauki jest drogą do nauki otwartą dla wszystkich i dla wszystkich równą, i żądanie dojścia za pomocą rozsądku do wiedzy rozumowej jest słusznym żądaniem świadomości, kiedy przystępuje ona do nauki. \Rozsądek j bowiem to myślenie, to czyste Ja w ogóle; a to, co/ £ rozsądkowe, jest tym, co już znane i co wspólne i nauce,! ³ i świadomości przednaukowej, która dzięki temu jest/ z do ln abezp o ś r ed nio przejść w naukę, j    )

rTTauka, która znajduje się dopiero na! początku swej drogi i która w związku z tym nie rozwinęła się jeszcze we wszystkich swych szczegółach i nie osiągnęła jeszcze doskonałości formy, jest z tego powodu narażona na nagany z różnych stron. Jeśli jednak nagany te miałyby dotyczyć jej istoty, to byłyby one równie niesłuszne, jak niedopuszczalne byłoby nieuznawanie postulatu takiego jej doskonalenia się. To przeciwieństwo zdaje się być punktem węzłowym, dokoła którego obraca się twórczość naukowa w naszych, czasach i którego należycie ona nie rozumi^.|jeden obóz domaga się bogactwa ^ materiału i rozsądkowej - zrozumiałości, drugi taką 1 zrozumiałością co najmniej gardzi i domaga się bezpośredniej rozumowości (unmittelbare Yernunjtigkeit) i boskości ³.} Jeśli pierwszy obóz został, czy to potęgą samej prawdy, czy to dzięki dzikiej wrzawie drugiego obozu, zmuszony do milczenia i jeśli co do istoty sprawy czuł się pokonany, nie znaczy to wcale, że czuł się wskutek tego również zaspokojony w swych wspomnianych wyżej żądaniach; albowiem żądania te są słuszne,

1

Prostą niezlożoność. — Einfachhęit. — Wobec wieloznaczności słowa „prostota" tłumaczymy „Einfachhęit" zasadniczo przez „prostą niezłożoność" j natomiast przymiotnikową formę „einfach" raczej przez przymiotnik „prosty", gdyż wyraz ten, w tych połączeniach, w jakich w tekście występuje (np. prosta całość, pojęcie proste itp.), nie nasuwa na ogół wątpliwości.

2

Por. przyp. na str. {17).

3

Chodzi tu o przeciwieństwo między filozofią Fichiego (pierwszy obóz) i Schellinga (drugi obóz).