Gennep Obrz�dy przej�cia1

■etnycfi obrządów. różane słę z wrogim światem, by następnie •(Uau_k|iebpodiumn - móc wkroczyć do świata rzymskiego Rytuałom włączy, to tu rtaz&rńe ofiary Jowiszowi Kapiłolmskiemu oraz Innym bóstwom czym mMa*¹

W wyże} opisanych sytuacjach brama magiczna działała w sposobu^ średni Istrsafy jednak mne. w których stawała się siedzibą bóstw. Owi progu* przybierają niekiedy formy monumentalna (w Egipcie. Asyrii. Babim ^ to figury uskrzydlonych smoków, sfinksów i różnej maści potworów'". *0^ sfi ogromnych posągów), co powoduje, iz spychają na plan dalszy samtaw i ich próg. Do nich bowłom kieruje się modlitwy. im składa ofiary. Rytuał pesą^ fizycznego przekształca się w rytuaf przejścia duchowego. O przejściu nia tbe^ wi przejadę fizyczne (przekroczenie danego miejsca), ale jakas sito. którą-, moc me charakter nadprzyrodzony”.

Obie wyżej opisana formy przejścia rzadko występują osobno. W zd*y% «»anej większości przypadków są ze sobą połączone i w rezultacie w weiu cm monach rytuaf bezpośredni wiąże się z pośrednim, a rytuaf dynamatyczny, z animistycznym, by albo usunąć przeszkody, które mogłyby unieniattwfćp& ścfe. atoo dokonać samego przejścia.

Pośród rytuałów przejścia fizycznego należy także wspomnieć o tych. te* dotyczą przejścia przez przełęcz, oraz o tych. które polegają na składaniu wcfe rzs rozmaitych przedmiotów (kamieni. kawałków tkanin, włosów ftp.). o dano i modlitwach kierowanych do ducha opiekuńczego danego miejsca⁷' Możną z nimi zetknąć na przykład w Maroku (Aerftz/d. Mongolii i Tybecie (obo)⁹. w Asm

■•ZoO La Pśra Bernard de Montfeucon, O.S.B.. Antiquitós oxpfiquóes etnpdm mes en figura*. L 4. Pens 1719. s. 162-161.

** Zoo Eugeno Lefobure, /?/fes śgyptięns. Construction et protection dos śdtom Parta 1600. na lamer asyryjskich uskrzydlonych byków zob. ibid.. 8. 62.

* Ne temat bóstw progu zob. na przykład Henry Cłay Trumbull, The ThrwrtoMto venant. o 041 nast.; Lewis Richard Fameil. The Place of the Sonder-góter in Gsee*h tyihewn. w: Anthropotogica/ Ęśsays Presented to Edward Burnett Taylor in Honouroli* 75th Bfdhday. OctoberZ 1907 (praca zbiór.). Oxford 1907, s. 82; James Gaorge Oo/dmn Bough. tl.fi. 167; w Chinach to najczęściej Shen-Shu I Ju-Lei (zob, Jan Jifct VaM de Groot. Edouard Chavanneś. Les fótes annuellement có/óóróea a Enrooy. to 886 » 607 i nast). ale w Pekinie są nimi także Qin Oiong oraz Ybzhl Gong (zob » -Im Grube. Zur pekinger Votkskunde. s. 93-94); na temat bóstw japońskich zob. to ilia Lucy Błrd Unbeeten Tracka łn Japan. L 1. London 1905, e. 117, 273; Mk** to in, Le stunmoitmo. s 369 390: Nert Gordon Munro. Prłmltńre Culture in Japan, tik

fi nast

” Zob. James Georga Frezer. The Gołden Bough. L 3. s. 6-30.

* Karkur piramida z gfłny pokryta karnierWam*. Obo (owoo): kamienne kopce toto usypywane na wzgórza#'). przy których składa się ofiary bóstwom - prryp. rad pet

Andach i Alpach (fcąpśce). Przejściu przez rzeka towarzyszą często ceremonio®. 8 Ich elementem jest rytuał negatywny polegający na zakazie (skierowanym do króla lub kapłana) przekraczania jakiejś rzekł albo innego cieku wodnego. Podobnie aktom wsiadania czy wysiadania (do I z wozu. paiankinu, koma itp ) często towarzyszą rytuały wyłączenia (przy wyruszaniu dokądś) oraz rytuały włączania (przy powrocie).

W niektórych przypadkach akty poświęcenia fundamentów • bodowi, (kamienia węgielnego) można zaBczyC do rytuałów przejścia, interesujące jest to. ze na ogół traktowano je jako odrębną kategorię, tymczasem stanowią one część

■2bb. na przykład Henn O sldoz. Etudada to mythoJogiegauicsso. t. 1: LeoEeugao-toes du sotol ot le symboftsmo eto to roue. Parts 1886. ł 86: nalety zwrócić uwagę na ceremonie budowy I otwarcia mostu (por. pontitar). Wiele opisów związanych z rytuałami przechodzenia między przedmiotami lub pod nimi możne znaleźć w .MSIustne', a także u badaczy folkloru. Ja takie poświęcę im nieco miejsca w nksejszej ksiązoe I dlatego przywołam tu jedynie Segment zaczerpnięty z przekładu pracy Stiepana P Kraszenlnnł-kowa OpOartfa darni Kamczatki (Histoim ml daacnpoofidu Kamtchatka, t. t. Amsterdam 1790): .Wkrótce potem do jurty wniesiono brzozowo gałęzie, których Buba odpowieda-la liczbie reprezentowanych rodzin. Każdy Kamczadał wziął jedną gełąi dla swojej rodziny. wygiął ją w laki sposób, ze utworzyła kolo, i kazał swojej zonie oraz dzłeoom dwu-krainie przez nią przejść. Gdy to uczynili, zaczęli w kółko wirować. AM ten nazywa się u nich oczyszczaniem się z win* (ibtd.. *■ 130-131). Jak wynika z opisów Kraszeninniko-wa, brzoza jest dla Kamczadałów drzewem świętym, używanym w większości obrzędów. Opisany tu rytuał można więc zmtorprotowsc następująco: (1) pod wpływem brzozy, która jest czysta, następowało bezpośrednie oczyszczenie tych, którzy przechodzili przez utworzony z jej gałęzi krąg; (2) nieczystość ludzi została przeniesiona na drzewo. Tę drugą interpretację wydaje się potwierdzać dalszy przebieg ceremonie .Gdy akt oczyszczenia został dokonany. Kamczadalowlo z gałązkami w ręku wyszli z jurty przez boczne wyjście. zwane tupana, a za nimi podążyli wszyscy krewni obojga pici. Na zewnątrz jurty po raz drugi przoszU przez brzozowo kręgi, po czym wbili swoje gałęzie w śnieg, a ich czubki skierowali na wschód. Rzucili w (ym miejscu tonszicz [gatunek trawy DocfyU* gtomarata. kupkówka pospolita - dop. red. poi,], otrzepali ubrania l weszli z powrotem do jurty, tym razem przez wejście główne, o nie przez żupmna" (ibid., s. 136) Inaczej mówiąc. ceremonia polega na pozbyciu się zgromadzonych w ubraniu fizycznych nieczystości oraz najważniejszego przedmiotu rytualnego - fonszfe* -który wraz ze .słodką trawą" (gatunek trawy H/eroc/itoe odónita. mrówka wonna, popularna żubrówka - dop rod. po/.) itp. zalicza się do kategorii przedmiotów świętych. Gałęzie brzozy stały się nośnikiem sacrum

Przejścia pod świętym tukiem automatycznie odbtora przechodzącym świętość, która na nich spłynęła w trakcie skomplikowanych obrzędów, których owo przejście jest za koóczaniem, Łuki ta są bramą oddzielającą rzeczywistość sacrum od rzeczywistości pn> łanum. Gdy przechodzący znajdą się w Maj, znowu mogą korzystać z głównego wejścia do jurty.