Nowa prywatność3

uerarura wapólcżcana (1956-2006)

Wobec Nowej Fali

Szczególnie trafnie i lakonicznie nową prywatność („teraz") z Nową Falą kiedyś ’) zestawił Stefan Chwin w książce Bez autorytetu, napisanej wspólnie Stanisławem Rożkiem. Wielką wartością tego zestawienia jest przedstawienie w dwóch wersjach, najpierw negatywnej, a potem pozytywnej - przynajmniej runktu widzenia tego, co można by nazwać wizerunkiem nowej prywatności: □lecząc zaangażowanie - kiedyś, egntyrm - teraz Ideowość - dawniej, heddeowość - dri-j. otuofć niezgody - parą lat lentu, ciepły, ostrożny konformizm - dziś.. Tb była wersja gatywna (...), Wyłączność perspektywy politycznej, dorażność - dawniej, teraz - jej wzho-tenie. lekceważenie wartości artystycznych - wówczas, dziś - doskonałość formalna, pu-lystycznoić - tsm, tu - poetyckość... Ib była (...) wenja pozytywna, (...).

(S. Chwin. s. 196)

Nowa prywatność mialn kompleks Nowej Fitli. Zbigniew Joachimiak w dyskusji ublikowanej w 1997 roku na lamach „Tytułu" powiedział:

nc i polcotcnin „nowej prywatności' dalej byto od lej poezji, która wiązała się z nurtem rwalclskim... A ta poezja zawsze była faworyzowana przez krytyków polskich. I chyba na-jesl. I dlatego sądzę, że dla wiciu krytyków polskich byto przykrą niespodzianką to, że grudę Nobla dostała Szymborska, a nie Herbert. (...) Ja jestem po stronic Szymborskiej I Ale wciąż mam poczucie, że jestem „gorsry". Gorszy w obiegu literackim. I jednoczę. : wiem, że jestem lepszy.

(M. Fos, ł 47)

Nieco inaczej o stosunku Joachimiaka do Nowej Fali mówią nieliczne, co prawda, stosunkowo często przedrukowywane jego wiersze. Mówią inaczej, ponieważ trud-u teksty bardziej nowufaiowe niż Manto, które milczy chórem czy Atletom polni. Wino też w tym miejscu dodać, że niechętni obywatelskiej poezji twórcy nowej walności byli zaungażowuni w sierpniową „Solidarność", a jednym z ważniejszych lików przeciw stanowi wojennemu pozostają Listy do brata Grzegorza Musiała.

Maria Janion

Wyjątkowość związków Stefana Chwina z nową prywatnością (od towarryszące-rucbowi krytycznego wsparcia, poprzez krytyczny dystans, po zupełną nicznlcż-

Nowa prywatność

ność twórczą) była niemal tak samo ważna jak więź poetów grupy „Wspólność” z Marią Janion. Tak się bowiem złożyło, że nawet nazwa „nowa prywatność” lo właściwie pomysł Pani Profesor.

Andrzej Krzysztof Waśkiewicz w Ósmej dekadzie zwrócił uwagę na szczególne znaczenie, jakie dla konstytuowania się nowej pływalności miała rozprawa Marii Jtinion poświęcona Mironowi Białoszewskiemu i jego Pamiętnikowi z powstania warszawskiego, jedynemu w naszej literaturze tekstowi (obok emigracyjnych Szkiców piórkiem Andrzeja Bobkowskiego) pokazującemu z cywilnego, prywatnego punktu widzenia temat wojenno-okupacyjny, zapisywany dotąd martyrołogicznic, mesjańsko czy na sposób tyrtejski, a zatem z perspektywy obywatelskiej, związanej zadaniowo ze zbiorowością. Maria Janion:

Młoda poezja odnalazła coś, co (_,) jest bardzo starym sposobem mówienia o pływalności - odnalazła mit artysty, jako mit, w którym skupia się wiedzo o człowieku. Artysta staje się ar-cytypem człowieka 1 rozpoznanie artysty jest zgłębianiem człowieka. Ale poezja, ta skupiając się na poszukiwaniu własnego mitu osobowego (...), odwołuje się do zbiorowości, chce znaleźć swoje miejsce w zbiorowości i przede wszystkim pragnie tę zbiorowość uwcwnęuznić.

(Cyt. za: A K. WMłricwń. s. 129)

Związki nowej prywatności z Marią Janion były zupełnie naturalne. „Wspólność" skupiała studentów i absolwentów polonistyki Uniwersytetu Gdańskiego, uczestników seminariów i konwersatoriów Pani Profesor. To oni (m jn. Czckano-wicz, Joachimiak. Zawistowski) redagowali „Ulleraria". zeszyty Kola Naukowego Polonistów Uniwersytetu Gdańskiego i kontynuujący je almanach gdańskich środowisk twórczych, kwarlabiik „Punkt". Pisząc o pismach bliskich twórcom nowej prywatności, warto jeszcze wspomnieć efemeryczne „Naprzeciw”, „Podpunkt”, „Autograf', a przede wszystkim zawieszony obecnie ,/jytut", którego rcduklorem naczelnym była żona Stefana Cltwina, Krystyna Chwin.

Modernizm, Awangarda i inni

Pozostający pod polonistyczną opieką Marii Janion twórcy nowej prywatności już poprzez istotny dla nich mit artysty odwoływali się do modernizmu, przy czym musieli oni odrzucić wielkie historiozoficzne wizje Mirińsklegn i Wyspiańskiego, „naturalizm psychicznych fenomenów” Przybyszewskiego, ryrterzm Kasprowicza.

Zdaniem cytowanego Waskicwicza bliżej im było do litozofującej poezji Żuławskiego czy do Stanisława Korab-Brzozowskiego.

- 355 -