P1050394

O strukturze semantyczne) przyzwolenia 229

Wyrażenia przyimkowc mimo -| gen., pomimo -|- gen., wbrew -f dal. są tran-sformami odrębnych zdań (a nie składnikami zdań semantycznie prostych), które odpowiadają semantycznie pierwszemu członowi relacji chociaż p, q, np. Mimo nauszników zmarzły mu uszy = 'Chociaż miał na sobie nauszniki, zmarzły mu uszy’; Pomimo zapewnień nie zrobił lego = 'Chociaż zapewniał, nie zrobił tego’; Wbrew woli rodziców ożenił się z Marią = 'Chociaż rodzice tego nie chcieli, ożenił się z Marią’.

Odpowiedniości znaczeniowe zachodzą także między zdaniami o strukturze chociaż p, q i zdaniami o strukturach p, mimo to q; p, pomimo to q; np. Zjadł dużo, mimo to był głodny = 'Chociaż zjadł dużo, był głodny’; Była bardzo zmęczona, pomimo to tańczyła do rana = 'Chociaż była bardzo zmęczona, tańczyła do rana’.

2.2.2. Bliskie semantycznie wyrażeniu chociaż jest wyrażenie wprawdzie. W przeciwieństwie do chociaż wyrażenie wprawdzie nie jest samodzielnym syntaktycznie wykładnikiem relacji międzyzdaniowej, współwystępuje ono najczęściej z ale, a także z takimi wyrażeniami, jak np. jednak, jednakże, lecz, niemniej jednak, tworząc zdania

0    strukturach: wprawdzie p. ale q; wprawdzie p, jednak q; wprawdzie p, jednakże q; wprawdzie p, lecz q; wprawdzie p, niemniej jednak q; np. Wprawdzie spał całą dobę, jednak był śpiący', Wprawdzie spadł deszcz, ale było nadał upalnie', Wprawdzie kilkakrotnie czytał tę książkę, lecz zupełnie już nie pamiętał jej treści.

Dyskusyjna jest kwestia, czy zdania odpowiadające schematowi chociaż p, q

1    zdania o strukturze wprawdzie p, ale q są tożsame znaczeniowo, czy też nie. W dotychczasowej literaturze przedmiotu¹⁰ nie udowodniono ani tożsamości, ani różnic semantycznych między tymi wyrażeniami. Wydaje się, że omawiane wyrażenia nie są identyczne znaczeniowo. Wyrażenie wprawdziep, ałeq uwydatnia prawdziwość p w opozycji do równie prawdziwego q, a ponadto wydaje się, że w znaczeniu tego wyrażenia jest „zawarte” znaczenie chociaż. Można byłoby zaproponować następującą eksplikację wprawdzie p, ale q: w istocie tak jest, że p, i chociaż przypuszczam, że skoro p, to nie q, to jest tak, że i p i q.

2.3. Wyrażenia współwystępujące z wprawdzie w pozycji takiej, jak ale, mogą także współwystępować z chociaż lub z jego ekwiwalentami semantycznymi, takimi jak np. aczkolwiek, mimo że. Kookurencja wyrażenia chociaż z wyrażeniami typu ale, jednak nie jest obligatoryjna, wyrażenia te mogą być samodzielnymi syntaktycznie wykładnikami relacji międzyzdaniowych. Większość z tych wyrażeń notowano wśród wykładników przyzwolenia. Uzasadnione byłoby dokonanie analizy niektórych z nich w celu zbadania tożsamości/różnic między ich znaczeniami a znaczeniem zdań o strukturze chociaż p, q.

2.3.1. Zdania o strukturach p, a q; p, ale q; p, lecz q mogą być semantycznie tożsame ze zdaniami o strukturze chociaż p, q, por. np. Dużo pracował, a niczego

¹⁰ Problem len poruszali m. In. Kotarbiński, op. cli., Pisnrkowa, op. cii., Wojtasiewicz, op. dt.