Przemiany męskości w kulturze współczesnej (13)

RnyuMAnMa

kupy. narcystycznego heteroseksualisty lub geja*'⁰⁷. Definicja sformułowana w roku 1994 przez brytyjskiego publicystę nieco się zdezaktualizowała, ponieważ dziś granice metroseksualności nie są jasno wytyczone: na ogół pod pojęciem tym ujmuje się mężczyzn dbających o swój wygląd zewnętrzny, ale coraz częściej termin ten odnosi się również do mężczyzn wrażliwych, em-patycznych, co nie bardzo koresponduje z simpsonowskim ujęciem metro-seksualności. Najczęściej mężczyzna metroseksualny pojawia się w reklamach kosmetyków. Często w tego typu filmach reklamowych mężczyznom towarzyszą atrakcyjne kobiety. Ikoną metroseksualności stał się piłkarz David Beckham, który wielokrotnie zmieniał fryzury, eksperymentował z lakierem do paznokci, występował w reklamach promujących męskie kosmetyki. Na określenie mężczyzn dbających o swój wygląd, używających różnego rodzaju produktów upiększających ukuto na Zachodzie, trudno przetłumaczony na język polski, termin genderless sexy¹⁰⁰. Dianę Barthel mówi, że reklama odegrała znaczącą rolę w „feminizacji" kultury, ponieważ mężczyźni jako konsumenci upodabniają się do kobiet, stają się, nieomal jak one, obiektami manipulowania i podporządkowywania¹⁰⁹.

Innym zjawiskiem zasługującym na uwagę - w kontekście zamazywania różnic między płciami oraz pojęcia męskości samego w sobie - jest drag queen (co można przetłumaczyć jako królowa przebieranek). Chodzi na ogół o heteroseksualnych mężczyzn przebranych za kobiety, stosujących puder, tusz do powiek, noszących peruki i buty na wysokich obcasach¹¹⁰. Królowe przebieranek pojawiają się w teledyskach, występują również w klubach nocnych. Według Judith Butler, pokazy drag queen i drag king potwierdzają performatywność płci, świadczą o tym, że kobiecość i męskość są konstruk-tami kulturowymi. Naśladując kobietę, drag queen pośrednio odsłania naśladowczą strukturę płci oraz przypadkowość związku między płcią biologiczną i gender. W pewnym sensie mamy tu do czynienia z parodią samego pojęcia męskości¹¹¹.

Wymienione przeze mnie zjawiska dotyczące zacierania różnic w wyglądzie przedstawicieli poszczególnych płci, które pojawiły się w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych, są widoczne również w Polsce. W du-

^m M. Simpson. Sm Terror. Erote MisadMtures In Pop CuAura. Ntw YoA-Odad-Unfen 2002, •.143.

"• li Louis. Mftfarfć /Mf pMtf. J=OfMnT 2004, nr 46. %. 29 (prztfn* z Moóomo figwoT). ^<0>D.BaiM, Whon Man PU on Appooroncoo. Aóvortńktg and lho Sodol Conatmciion ot Alucufrtóy. fur.) lian, MucuSnity and Motto, rad. S. Cralg. London 1992, •. 148.

Toporność óośOlmladiM

^1U 2do.: Ihutim, OondorTtoMo. FomlnkmonćlhoSuboonhn otUonUty, Ntw Yorfc-Lcndon 1900.

łych miastach na początku obecnej dekady zadomowiły się pokazy drap. W nocnych klubach - najczęściej mniejszości seksualnych - występują polskie drag queens, jak również drag z zagranicy. Odbywają się także wybory miss dragęueen, po raz pierwszy tego typu impreza miała miejsce w naszym kraju w 2003 roku. Na początku obecnej dekady w takich magazynach, jak: JEBe”, .Twój StyP, „Cosmopolitan" pojawiło się dużo artykułów dotyczących metroseksualności. Wielu znanych mężczyzn zaczęło eksperymentować z metroseksualnym wizerunkiem (np. piłkarz Radosław Majdan, piosenkarz Michał Wiśniewski, dziennikarze Olivier Janiak, Michał Figurski, Kuba Wojewódzki). W wypadku Wiśniewskiego jego metroseksualny image spłata się z androgynicznym. W 2004 roku tygodnik .Polityka" zamieścił zdjęcie piosenkarza z koncertu, podczas którego był wystylizowany na kobietę. Wiśniewski ma na sobie skórzany gorset, długie rękawiczki, kloszową spódnicę odsłaniającą skórzane spodenki, czerwone siatkowane pończochy oraz perukę. Na Zachodzie .przebieranie się w tożsamości” od łat stanowi jeden z ważnych rysów piosenkarzy (i piosenkarek). Lider zespołu .Ich Troje" jest dowodem, że zjawisko to istnieje również w Polsce¹¹².

Warto zauważyć, iż coraz większym powodzeniem cieszy się w naszym kraju zawód modela¹¹³, który na początku minionej dekady zaczął być lansowany w środkach masowego przekazu. Pojawienie się tego zawodu, którego istotą jest bycie pięknym, stanowi odejście od tradycyjnej koncepcji mężczyzny, w której męskość nie była łączona z pięknem. Modele, podobnie jak modelki, muszą dbać o zachowanie szczupłej sylwetki, ciągle kontrolować swoją wagę, poddawać się depilacji, ćwiczyć poruszanie po wybiegu. Zawód modela podważa kategorię piękna jako podstawę różnicowania płci. W tej profesji piękno staje się również wyznacznikiem męskości. Na organizowane kolejne edycje konkursu Twarz roku zgłaszało się po kilka tysięcy mężczyzn. Dodajmy, iż w Polsce odbywają się konkursy Mister Poland. Relacje z tych konkursów pojawiają się w telewizji. Stacja TVN, transmitując edycję z roku 2001, odwołała się do słów organizatorów:

Zwycięzca konkursu ma być typem nowoczesnego mężczyzny. Organizatorzy chcieliby, aby zwycięzca okazał się wzorem do naśladowania dla każdego Polaka¹¹⁴.

^1,2 Nałoży zdawać sobie sprawę, że zmienianie wizerunku przez piosenkarza jest też zabiegiem marketingowym.

^IW Nowe zajęcia mężczyzn, takie jak: praca w modefingu, pokazy drag, taniec erotyczny, stńptiz czy Świadczenie usług seksualnych, analizuję w niniejszym podrozdziale, a nie w poświęconym mężczyznom w sforze zawodowej, gdyż omawiane tu nowe wzorce zachować mężczyzn łączą się ściśle zarówno z ciałem, jak (seksualnością.

^1,4 Tikwt&r, TVN, 17 czerwca 2001.

45