Przemiany męskości w kulturze współczesnej (4)

wwuwOiCWcttprMHiDCD.Ziid^lonaliÓMrtKdot^abCMraoijinttt* cf hotocycft waąimt i roiwąamam iwndomoto (comaouantM runtf Ogałan* ta BMaraają do mango natwMerM mtumu l ho»fontatt-mu, Idón ią potfriagana |oko ukształtowane społecznie Spoc|ilni grupy podnoezena iwładomoóct pomagają mężczyznom w rozwoju alternatyw-nych w stosunku do tradycyjnych modeli zachowań. Podnoszone są też kwestie poruszano przez gejowski ruch wyzwolenia (goy liberatlon move-monl), na przykład problem homolobll czy praw gejów (mJn. do zawierania małżeństw, prawa do adopcji I wychowywania dzieci). Dyskutowane są rów* nleż zagadnienia dotyczące władzy, dominacji, przemocy, ojcostwa, pracy zawodowe] I zdrowia".

Krytykę tradycyjnego paradygmatu męskości podjął ruch wyzwolenia mężczyzn (men's liberatlon movement), nawołujący do wyzwolenia mężczyzn z tradycyjne] roli płciowej, która jest szkodliwa i zachęca do budowy nowych męskości¹⁹. W latach siedemdziesiątych XX wieku w Stanach Zjednoczonych powstały dwie ważne organizacje wspierające nowe wzory zachowań mężczyzn oraz emancypacyjne dążenia kobiet I gejów. Są to: Krajowa Organizacja na rzecz Zmiany Mężczyzn (National Organization for Changing Men - NOCM) oraz Krajowa Organizacja Mężczyzn Przeciwko Seksizmowi (National Organization for Men Against Sexism - NOMAS). Przykładem inicjatywy, która wpisuje się w działania profeministyczne, jest Kampania Białej Wstążki (White Ribbon Campaign - WRC). Inicjatywa ta powstała w Kanadzie w 1991 roku, ma na celu budzenie wśród mężczyzn profeministycznych postaw poprzez organizowanie kampanii i warsztatów edukacyjnych²⁰.

W Polsce podejmowane są również działania służące zmianie stereotypu męskości oraz propagujące równość płci. W tego typu inicjatywach coraz liczniej uczestniczą profeministycznie nastawieni mężczyźni. Można by tu wskazać Marsz Białej Wstążki (marsz mężczyzn przeciwko przemocy wobec kobiet), który odbył się w 2006 roku w Krakowie; kampanię społeczną promującą partnerstwo w związku, będącą częścią projektu Elastyczny Pracownik - Partnerska Rodzina, czy organizowane corocznie w marcu w Warszawie i innych dużych miastach tak zwane maniły w obronie praw kobiet i mniejszości seksualnych, w których biorą udział mężczyźni.

"MSMInwn, The Men's Mwement, {w.} Changing Men..., s. 295-286.

" Por.: M. Śmietana, Ruchy społeczne mężczyzn...

"llS. Karmi MA Messner, Statement ot PiMplea: The National Organization lor Men Agtilnst Śmiem, [er] MA Kornel, MA Messner, Merla Um, s. 529; M. Śmietana, Ruchy społeczne męt-CQ9Uttt

Według Lindy Brannon współcześnie możemy wyróżnić trzy kategorio opisujące mężczyzn I Ich reakcjo na zmiany kobiecych ról. Pierwszą kategorię stanowią mężczyźni tradycyjni, ubolewający nad zmianami, nie widzący dla siebie żadnych korzyści z emancypacji kobiet, uważający kobiety ze rywalki. Drugą grupę tworzą mężczyźni w okresie przejściowym, którzy są zdolni do interakcji z kobietą jako partnerką w związku intymnym. Mężczyźni ci nie zawsze popierają emancypacyjne dążenia kobiet, ale starają się dostosować do zmian w kobiecych rolach, zmieniając swoje zachowania. Trzecia kategoria obejmuje mężczyzn postępowych, popierających ruch feministyczny, a zwłaszcza koncepcję, że tradycyjna rola płciowa jest dla mężczyzn szkodliwa*¹. Jak pokazuje historia, już w XIX wieku całkiem liczna grupa mężczyzn - również znanych osobistości - wspierała żądania wysuwane przez sufrażystki²². Ale zarówno w przeszłości, jak I dzisiaj profeminiśd są mniejszością.

Mężczyźni w sferze zawodowej

Rewolucja przemysłowa wymusiła proces przechodzenia mężczyzn z pracy na roli do nowych zawodów w przemyśle. Od początku XIX wieku w kulturze zachodniej sednem tożsamości męskiej stała się praca zawodowa i aktywność mężczyzny w sferze publicznej. Wraz z industrializacją i biurokratyza-cją społeczeństwa gwałtownie zmniejszała się liczba mężczyzn utrzymujących się z pracy w rolnictwie. Mężczyźni zaczęli pełnić funkcję nieobecnych w domu żywicieli rodzin, w związku z czym kobiety zostały obarczone obowiązkami wychowania dzieci i prowadzenia domu, wraz z postępem industrializacji dokonała się specjalizacja płci²³. Jednak już w latach 1870— -1920 liczba kobiet pracujących poza domem zwiększyła się w Stanach Zjednoczonych dwukrotnie. Kimmel podaje, że między rokiem 1900 a 1995 aktywność zawodowa kobiet wzrosła w tym państwie z 21 do 76%. Podobne procesy - w tym samym czasie - obserwowano również w innych społeczeństwach zachodnich. Obecnie kobiety poświęcają więcej czasu na pracę zarobkową poza domem, co wymusza większe uczestnictwo mężczyzn w życiu rodzinnym i bardziej zrównoważony podział obowiązków między płciami²⁴. Należy jednak zauważyć, iż na całym świecie istnieje znacząca

" L Brannon, Psychologia rodzaju, Sum. M. Kacmajor, Gdańsk 2002. i. 554-655.

^B H. Bród, A Caa* lor Morfa Studies. |«r) Changing Men..., s 269; M Shiflman, Th* Morfo MownMnl Iw:) Changing Mon.... a. 29.

"P. stMmt, Boa Mani Malm * Modom Soooty. New Yofc-Undon 1990,155-59.

** M.S. Kimmol, Th* Oondorod Sodoty, OxfonJ-N»w Yoik 2000, t, 173-175.