Przemiany męskości w kulturze współczesnej (6)

Knyulof IWKB

nt problemy żyda osobistego. Zdaniem Ochberga. udeczka od problemów przez migrację do sfery publicznej przynosi mężczyznom negatywne skutki. Podkrada on konieczność zmiany roli męskiej, w której najważniejszą normą jest samorealizacja w sferze publicznej, gdyż norma ta zubaża tożsamość męską*.

Wiele do myślenia dają socjologiczne badania Daniela Yankelovicha prowadzone w latach siedemdziesiątych, które wskazują, że około 80% pracujących mężczyzn odczuwało swoją pracę jako pozbawioną sensu i uciążliwą⁵⁴. Mężczyźni uważają, że praca, którą wykonują, jest warta trudu tylko dlatego, że dzięki niej mogą być żywicielami swoich rodzin, a zatem prawdziwymi mężczyznami. Betty Friedan w książce The Fountain ot Ago zwraca uwagę na trudności, jakie przysparza mężczyznom tradycyjna rola męska. Po zakończeniu kariery zawodowej mężczyźni czują się nie w pełni wartościowymi ludźmi, ponieważ przejście na emeryturę odbierają w kategoriach utraty władzy i tożsamości³⁵. Liczna grupa mężczyzn w podeszłym wieku negatywnie ocenia tradycyjną rolę męską (wymóg dominacji, zrobienia kariery za wszelką cenę) i uważa, że dopiero po zakończeniu pracy zawodowej odkrywają swoją prawdziwą tożsamość. Friedan cytuje fragmenty wywiadów przeprowadzanych w Stanach Zjednoczonych z emerytami. Z wypowiedzi Amerykanów wynika, że wielu czuje zadowolenie z tego, iż w końcu mogli z siebie zrzucić jarzmo pracy zawodowej, rywalizacji z innymi o jak najwyższe stanowiska. Mężczyźni po zakończeniu kariery postrzegają siebie jako wyzwolonych z opresji kulturowej, która narzuciła im określone wzorce zachowań. Przyjmowali te wzory w młodszym wieku, uważając je za słuszne, lecz teraz, z perspektywy lat, już takimi im się nie wydają. Autorka podkreśla, że rola męska, wymagająca od mężczyzny odniesienia sukcesu w pracy zawodowej, nie jest pochodną biologii, lecz wynikiem socjalizacji i uwarunkowań kulturowych, którym podlegają mężczyźni. Friedan podaje, że w Stanach Zjednoczonych na początku XX wieku kobiety żyły zaledwie rok dłużej niż mężczyźni, w latach pięćdziesiątych różnica między średnią długością żyda mężczyzn i kobiet wynosiła pięć lat (na korzyść kobiet), na początku lat dziewięćdziesiątych już osiem lat, a w roku 2020 może sięgać nawet dwunastu lat. Inni autorzy wyrażają nieco odmienny pogląd w tej kwestii. Przewaga kobiet pod względem średniej długośd żyda nie jest zjawiskiem nowym, na całym świede obserwuje się je od ponad stu lat, ale o le różnica

* UL Odąn Th$ M* Cmm Opó$ md IW ftMop d Rob, M 7h$ Ittte W jMflji

a. m-m.

IZK ś{ Nm** Th#    •. its.

S i m ■ ImB S/M h Sm aft I iii

między średnią długością tycia płci była duża w ciągu pierwszej połowy XX wieku, to później zaczęła się zmniejszać³*. Tak czy inaczej wiole przedwczesnych zgonów mężczyzn jest spowodowanych stresującym stylem życia. chęcią osiągnięcia sukcesu zawodowego I nieliczeniem się z własnym zdrowiem. Tradycyjna koncepcja męskości, w której zawarto przymus dominacji i rywalizacji, okazuje się niebezpieczna dla mężczyzn³⁷.

Warto również wspomnieć, że w ostatnich latach mężczyźni pojawili się w tak zwanych zawodach sfeminizowanych, na przykład podejmują pracę jako pielęgniarze, pracownicy socjalni, nauczyciele przedszkolni i nauczania początkowego. Należy jednak dodać, że proces przechodzenia mężczyzn do zawodów tradycyjnie uważnych za kobiece przebiega bardzo powoli, gdyż wybór takiego zawodu przez mężczyznę jest często postrzegany jako dewaluacja statusu, nie przypisuje się takiej decyzji żadnych pozytywnych wartości. Mężczyźni znacznie rzadziej podejmują pracę w zawodach, które stanowią domenę kobiet, niż vice vecsa“.

Mężczyźni w sferze domowej

Współcześnie dokonują się istotne zmiany w tak ważnej sferze życia, jaką jest rodzina. Anthony Giddens twierdzi, że mamy do czynienia z rewolucją globalną, dziejącą się w niemal wszystkich regionach świata³⁰. Jak podaje Joseph Pleck, w Stanach Zjednoczonych podczas drugiej wojny światowej i po jej zakończeniu podjęto krytykę zbyt dużej roli matek⁴⁰. W czasie działań wojennych wielu mężczyzn walczyło na froncie lub pracowało z dala od domu, więc wychowaniem dzieci zajmowały się samotnie kobiety. Okres od końca lat trzydziestych do siedemdziesiątych nazywa się czasem „nieobecnego ojca"⁴¹. Taką niekorzystną sytuację wiązano z dwoma zjawiskami. Po pierwsze, uważano, że związanie syna z matką podczas nieobecności ojca może być przyczyną homoseksualizmu. Po drugie, nieobecność bądź pasywność ojców powiązano ze wzrastającą w dekadzie lat pięćdziesiątych

^m L Bramon, Psycholog* rodzaju, s. 428-436.

*    Por.: H. Goldborg, Wrażliwy macha,.; G. Witklns, Sina męski: jak przetrwać strat wiatach dziewięć■ dziesiątych, Hun. A. Gomola, Poznań 1997.

"K. Warmlng, Wprowadzenie do metodyki projektu I celu, [wi) Mężczyźni w Europie pracujący w za-wodach stemnzowanych. Badania nad przeminą stereotypów i ról tradycyjnie pełnionych pnez mężczyznę. Raport, rad K. Sjorup. RoaMlda 2005, a. 5.

⁹ Pęt^ k Oićóene, Nomoaeenoić l tożsamość. Je'1 spohaećstwo w epoce późnej nowoczesności,

tłum. | Szuttycka. Warszawa 2001.

•    J.H. Ptack, American Mfa *t Hbfoncai Parapet**, iw.) Chenghg Men..., 8.80-97.

| A. Giddana, Socjologie, 8um. K Szuttycka, Warszawo 2004, a. 208.

31