Przemiany męskości w kulturze współczesnej (15)

K/syulof A/cWnowici

Ważnym zjawiskiem jest kwestionowanie heteroseksualności jako |e-dynej normy wyznaczającej dozwolone granice i zakres tożsamości¹²³. Przez blisko dwa tysiące lat postawy wobec zachowań seksualnych w społeczeństwach Zachodu kształtowało w decydującym stopniu chrześcijaństwo. Dominowało przeświadczenie, że wszelkie zachowania seksualne, oprócz mających na celu reprodukcję, są z gruntu podejrzane. W wieku XIX religijne założenia o seksualności częściowo zastąpiono koncepcjami medycznymi, biologicznymi i psychologicznymi¹²⁴. Ważną rolę w umocnieniu paradygmatu reprodukcyjnej seksualności i binaryzmu płci odegrał Karol Darwin. Jego schemat dwóch płci biologicznych i dwóch płci kulturowych oraz zdefiniowanie .normalnej* seksualności jako relacji między mężczyzną i kobietą służącej reprodukcji przyczyniły się do wzmocnienia ideologii dymorfizmu płciowego¹²⁸. Współcześnie w ramach nowego paradygmatu męskości mieści się wiele dyskursów, podmiotowość zyskują również homoseksualiści i inne mniejszości seksualne, na przykład transseksualiści i transwestyci. W kulturze popularnej występuje naturalizaqa orientacji homoseksualnej i biseksual-nej. Jedną z głównych przyczyn zmiany stosunku mediów do problemu płci i seksualności jest walka o rynki zbytu. Mniejszości seksualne stanowią coraz większy procent współczesnych społeczeństw, a więc stają się coraz liczniejszą grupą potencjalnych klientów. Strategie reklamowe wykorzystują dwuznaczności i podteksty łatwe do odczytania przez te mniejszości, ale trudne do zauważenia przez heteroseksualistów. W ten sposób reklama odwołuje się do obu rynków¹²⁶. Według Melosika zarówno w teoriach, jak i praktykach kulturowych występuje erozja tradycyjnie ostrych różnic między poszczególnymi orientacjami seksualnymi. Ponowoczesny podmiot staje się warunkowy, niespójny i niestabilny.

Amerykańska socjolożka Judith Lorber w książce Paradoxes ot Gender wymienia czternaście różnych tożsamości płciowych i seksualnych, które obejmują: heteroseksualną kobietę, heteroseksualnego mężczyznę, geja, lesbijkę, mężczyznę biseksualnego, kobietę biseksualną, transwestytę (mężczyznę, który systematycznie przebiera się za kobietę), transwestytkę (kobietę systematycznie przebierającą się za mężczyznę), transseksualistę (kobietę, która stała się mężczyzną) I transseksualistkę (mężczyznę, który stał się kobietą), transwestytę, który jest gejem, transwestytkę będącą lesbijką

oraz transseksuafistę geja i transseksualistkę lesbijkę'^m. Prowadzone przez współczesnych antropologów badania dostarczają wiedzy, która pozwala zakwestionować nieprawdziwe tezy. Okazuje się bowiem, te transwestyci, transgenderyści, transseksualiści, homoseksualiści i biseksualiści nie są „osobliwościami" kultury zachodniej, że istnieją również w wielu nlezachod-nich społeczeństwach.- Znane są społeczeństwa, które wypracowały system polimorficzny: trzech a nawet czterech płci kulturowych. W wielu zakątkach świata stwierdzono występowanie transgenderowych wzorów zachowań mężczyzn: berdasze (Ameryka Północna), travesti (Brazylia), hidżra (Indie), bakla (Filipiny), katoi (Tajlandia), xanith (Oman), fa'afafme (Wyspy Samoa), mdho (Tahiti)¹²⁶. W tym miejscu trzeba wskazać na pewien paradoks. Otóż w chwili, gdy w wielu społeczeństwach zachodnich transfobia i homofobia zaczynają się zmniejszać, kiedy powstaje sprzyjający klimat dla alternatywnych form męskości i kobiecości, jednocześnie w wielu kulturach niezachodnich zaczyna wzrastać nietolerancja wobec nietypowych modeli genderowych¹²⁹. Chciałbym przedstawić kilka ważnych wydarzeń obrazujących, w jaki sposób zmieniało się podejście do homoseksualizmu w obszarze kultury zachodniej w ostatnich trzech dekadach XX wieku i na początku XXi wieku. W1973 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne usunęło homoseksualizm z rejestru chorób, a rok później Kongres Amerykański przyjął ustawę zakazującą dyskryminacji ze względu na orientację seksualną. W 1981 roku Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy uchwaliło rezolucję, w której znalazł się zapis stwierdzający, że wszystkie osoby osiągnąwszy wiek określony prawem kraju, w którym mieszkają, mają prawo do swobodnego określenia swojej orientacji seksualnej. W1991 roku Światowa Organizacja Zdrowia usunęła homoseksualizm z Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób. W kilkunastu krajach świata zalegalizowano związki osób tej samej płci (m.in. w Australii, Czechach, Hiszpanii, Kanadzie, Niemczech i Wielkiej Brytanii oraz w krajach skandynawskich i niektórych stanach USA).

^w J. Lortar. Pamdcuas ol Gander, s. 59; A. Giddens. Socjolog*. s.147. ^m Zdaję sobie sprawę, te pojęcie Jransgendeiyznf staje się dziś pojęciowym „workiem^- -jest nadużywane. stosowane w odniesieniu do zachowań, które można byłoby okreśfć za pomocą innych terminów. Jednocześnie jest to termin, który funkcjonuje w literaturze i dosyć dobrze oddaje istotę omawianego w niniejszym artykule problemu, dlatego postanowiłem się nim posługiwać. W moim lekkie janegsndofowy wzór zachowania mężczyzn^- odnosi się do biologicznych mężczyzn, którzy pełnią role tadycyr* łączone z kobiecością którzy wygląd* I zachom* się jak bobiny. którzy aą tonś pomiędzy mężczyzną i kobietą. Zotnp- S. Nanda, Gender Otorsrty...; Thłrd Sex. TMrdGandar. Beyond Swatał Ołmorphbn) In Cultura and Hatory, red. O. Herdt, Naw York 1990; C.M. Renzetti, OJ. Curran. Kobiety, męźctyini .; K. Aidmowtez, Triada piać w pwspaktywia międzykulturowej, .Kultura I Społeczeństwo* 2006, nr 4, a. 87-101

MM*, dn*rGfcn%&~; tti, NadmrUm nor Wonm, CA Beknont 1988.

_

49