Przemiany męskości w kulturze współczesnej (5)

KrayUlot JUcimowici

dysproporcja w zarobkach męzczyzn I kobiet. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z października 2002 roku, średnia pensja Polaka była o 20% wyższa niż przeciętne wynagrodzenie Polki²⁵. Henryk Domański uważa, iż różnice zarobków są kwintesencją nierówności między płciami. Prawidłowości stwierdzone w naszym kraju nie odbiegają od tego, co ustalono w innych państwach należących do kręgu kultury euroamerykańskiej²⁵.

W latach osiemdziesiątych XX wieku w Stanach Zjednoczonych wyłoniło się .Pokolenie Yuppie", które podjęło rywalizację o dobra materialne. Celem tych młodych, na ogół dobrze wykształconych ludzi było osiągnięcie sukcesu, zrobienie kariery i co za tym idzie zarobienie dużych pieniędzy²⁷. Ich polską odmianą byli japiszoni" - młodzi, wykształceni ludzie, którzy na początku transformacji ustrojowej zaczęli zasilać kadrowo agencje reklamowe, firmy public relations czy wytwórnie fonograficzne. Sposobem samorealizacji i pasją stała się dla nich praca. Następcy yuppies z lat osiemdziesiątych, określani jako .Pokolenie X”, zostali opisani przez Douglasa Cou-planda. Pokolenie to tworzą młodzi ludzie dystansujący się od rywalizacji, pogoni za karierą i odrzucający konsumpcję²⁸. Ludzie należący do .Pokolenia X" w latach dziewięćdziesiątych nosili kraciaste koszule, jeździli starymi samochodami, pracowali w barach. W wypadku wielu .x-ów¹ wybór drogi życiowej był wymuszony realiami ekonomicznymi i ograniczeniami w dostępie do edukacji, choć należy zaznaczyć, że taki styl bycia często stawał się udziałem dobrze sytuowanych, którzy dzięki bogatym rodzicom mogli sobie na to pozwolić. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych The Wall Street Journal opisał .Pokolenie Y: młodych Amerykanów zafascynowanych filmem Matrix, Internetem i grami komputerowymi. Jest to pokolenie epoki cyfrowej, niepotrafiące wyobrazić sobie żyda bez komputera i reklamy. W przekonaniu .y-ków" powodzenie zależy od bycia spolegliwym wobec dominujących wzorców zachowań. .Pokolenie Y stanowi ogromną (w Stanach Zjednoczonych - 55 milionów osób) grupę konsumentów²⁹. Styl żyda pokolenia, dla którego ważna jest praca, zarabianie pieniędzy, a także częste wyprawy do hipermarketów, styl oparty na bezkrytycznym powielaniu wzorów narzucanych w reklamie, określa śę mianem .Bohtmftan Bourgeoii" (w skrócie •bobo*). Pokolenie .bobo" korzysta z siły swych pieniędzy. Ludzie należący do tego pokolenia czu|ą się dziećmi szc^śda, wierzą, ż# samolność mołne oszukać, przebywając pośród gadżetów imitujących szczęście. Prace I zakupy stanowią dla .bobo" największe przyjemności². W Polsce na określenie młodych ludzi urodzonych między 1975 a 1964 rokiem, którzy posługują się komputerem, mają dostęp do telewizji kablowej lub satelitarnej, przejmują zachodnie wzory zachowań l mody (techno, tatuaże, porozumiewanie się za pomocą telefonu komórkowego), ukuto termin .Pokolenie 2000". Młodzi ludzie należący do tego pokolenia, zabierając głos w dyskusji Młodzi końca wieku na łamach .Gazety Wyborczej", podkreślali, że w ich życiu najważniejsze jest osiągnięcie sukcesu materialnego³.

Jednym z czynników, który przyczynia się do redefiniowanla tradycyjnego wzorca mężczyzny, są zmiany społeczne związane z błyskawicznym rozwojem techniki. Siła fizyczna przestaje być głównym wyznacznikiem męskości (choć, jak pokazują badania, muskularna sylwetka nadał jest kojarzona z silną psychiką i .męskością"). Elektronika i automatyzacja zdominowały proces produkcji oraz sposób prowadzenia wojen. W ostatnich latach masowy dostęp do intemetu zmienił oblicze świata. Na początku obecnego stulecia w tak zwanej nowej ekonomii, która powstała w wyniku dynamicznego rozwoju komputeryzacji i intemetu, pracowała w Stanach Zjednoczonych jedna trzynasta społeczeństwa (liczba ta będzie w najbliższych latach szybko się zwiększać). Rewolucja elektroniczna sprawia, że pojawiają się nowe wzory zachowań mężczyzn związane z pracą. Sukces w pracy zawodowej jest nadal ważnym elementem tożsamości męskiej, ale sama praca przestaje być sednem tożsamości. W Stanach Zjednoczonych rośnie liczba młodych mężczyzn, którzy pracują kilka miesięcy w roku, a resztę czasu spędzają na przykład podróżując po świecie. Są też i tacy, którzy pracują bardzo intensywnie dwa, trzy lata i przechodzą na „emeryturę"⁴. Czas wolny staje się ważniejszy od czasu pracy, nawet w kulturach protestanckich. Mężczyźni pracują ciężko pięć dni w tygodniu po to, by dwa dni się bawić i relaksować. Według Richarda Ochberga publiczny wizerunek mężczyzny, szczególnie w pracy, przyczynia się w dużym stopniu do uformowania męskiej samoświadomości. Autor podaje w wątpliwość kompensacyjną funkcję pracy zawodowej, która w ramach tradycyjnego modelu męskości ma być antidotum

Dane zaczerpnąłem z artykułu Polki zarabiają 20 proc. mniej niż mężczyźni, .Gazeta Wyborcza” 2004, nr 239, a. 3.

*Zob.: H. Domański, Zadowolony niewolnik? Studium o nierównościach między mężczyznami I kobietami w Police, Warszawa 1992.

²⁷ Por.: M Czubaj, Yuppie, Puppie i Bobo. ¹PoWykaT 2000, nr 46,8.82-63.

* Zob~ D. Couptend. Pokolenie X. Opowieści na czasy przyspieszającej kultury, tłum. J. Rybicki. Wartami 1996; Z. Mełoc¹. Edukacje I przemiany Mlury współczesnej (czyf czy teorie ponowoczesnajeat pedagogice potrzebne, [w] Alternatywy myślenie ohU edukacji, red. Z. Kwieciński, Warszawa 2000.

* 2ob~ Z. IMorik, Edukacja Iprzemiany^ ‘ li Czubił Yuppm...

Por.: M. Czubaj. Yuppie...

Wodzi końca wtoku: Pokolenie 2000 czy Pokolenie ‘89, dzieci Wolnego Rynku czy Btokarsi. red M. PiaaecM. Warszawa 2000.

J. Pilarczyk, Nowe, dobre czasy, „Outy Format", dodatek „Gazety Wyborczef 2000, nr 239,1.14-18.