R O Z D Z
Mikrosocjologia i makrosncjologia 103
Komunikacja niewerbalna 104 Wyraz twarzy, gesty i emocje 105 „Twarz” i szacunek 106 Pleć a komunikacja niewerbalna 106
Reguły społeczne a rozmowa 107 Wspólne sensy 107 Doświadczenia Garfinkła 108 „Wandalizm interakcyjny" 109 Sposoby rozmawiania 111 Wykrzyknięcia 111 Przejęzyczenia 112
Twarz, ciało i mowa w interakcji 113 Zdarzenia interakcyjne 113 Znaczniki 114
Manipulowanie wrażeniami 116 Scena i kulisy 116 Przestrzeń prywatna 117
Interakcja w czasie i przestrzeni 118 Czas zegarowy 119 Zycie społeczne a porządek czasowy i przestrzenny 122
Podsumowanie 123
Kwestie do przemyślenia 125
Dalsze lektury 125
Adresy internetowe 125
Czy kiedykolwiek bezpośrednio zdarzyło ci się rozmawiać z obcokrajowcem? Wchodzić na zagraniczne strony internetowe? Albo odwiedzać inne części świata? Jeżeli twoja odpowiedź na którekolwiek z tych pytań brzmi „tak", było to właśnie uczestnictwo w globalnej interakcji społecznej. Interakcja społeczna to proces obejmujący nasze działania wobec innych i nasze reakcje na ich działania wobec nas. Wprawdzie zawsze dochodziło do interakcji między mieszkańcami różnych krajów, ale globalizacja zmieniła zarówno ich częstotliwość, jak i charakter. Wraz z postępem globalizacji rośnie liczba interakcji, w które, bezpośrednio lub pośrednio, zaangażowane są osoby z innych krajów i kręgów kulturowych.
Jakimi cechami wyróżniają się interakcje społeczne zachodzące między przedstawicielami różnych narodowości? Duży wkład do badań nad tym problemem wnieśli socjologowie turystyki, Rozbudzając ciekawość Innych krajów i ułatwiając przekraczanie granic, globalizacja wybitnie poszerzyła możliwości podróżowania po świecie. Duża wymiana turystyczna oznacza, rzecz jasna, coraz większą liczbę bezpośrednich kontaktów między mieszkańcami różnych stron świata. Według Johna Urry’ego (zob. 1990) charakter wielu takich interakcji kształtuje „turystyczne spojrzenie”, czyli oczekiwanie egzotycznych wrażeń, z jakim turysta wyrusza w świat Wrażenia „egzotyczne” to takie, które zadają kłam naszym powszednim oczekiwaniom co do tego, jak powinna przebiegać nasza interakcja społeczna I interakcja z naszym fizycznym otoczeniem. Na przykład innych Europejczyków przyjeżdżających do Wielkiej Brytanii zbija z tropu lewostronny ruch drogowy. Zasady ruchu drogowego są tak mocno zakorzenione, że ich pogwałcenie odbieramy jako rzecz dziwaczną. Ale jako turyści znajdujemy w jej doświadczeniu przyjemność. W pewnym sensie za to właśnie - podobnie jak za słynne atrakcje turystyczne -płacimy. Wyobraź sobie zawód, jaki sprawiłoby cl odkrycie, że obcy kraj, który zwiedzasz, prawie niczym nie różni się od miejscowości, z której pochodzisz.
Z reguły turyści nie chcą jednak zbyt egzotycznych wrażeń. Na przykład do najczęściej odwiedzanych przez podróżującą młodzież miejsc w Paryżu należą bary szybkiej obsługi McDonalda. Podróżujący za granicę Brytyjczycy rzadko kiedy potrafią odmówić sobie wstąpienia do stylizowanych na angielskie pubów i tawern. Czasami taki sposób spędzania czasu jest motywowany ciekawością, ale wielu ludzi zwyczajnie lubi wiedzieć, co je, I jeść w swojskim otoczeniu. Sprzeczne potrzeby egzotyki z jednej, a swojskości z drugiej strony to istota turystycznego spojrzenia. Turystyczne spojrzenie może powodować napięcia w bezpośrednich interakcjach między tuiystami a „miejscowymi”. Miejscowa ludność, stanowiąca ogniwo przemysłu turystycznego, często ceni sobie odwiedziny turystów zagranicznych, bo wiążą się one z korzyściami ekonomicznymi. Ale inni są do nich źle nastawienj, bo zrażają ich wymagania przyjezdnych i nadmierna rozbudowa infrastruktury turystycznej, do jakiej często dochodzi w popularnych miejscowościach turystycznych. Ttrryści często wypytują miejscowych o różne aspekty ich tycia codziennego, kuchnię, pracę i sposób spędzania czasu wolnego, albo dlatego że chcą lepiej zrozumieć inną kulturę, albo negatywnie osądzić tych, którzy różnią się od nich samych. Wraz z następującym w miarę postępu globalizacji rozwojem turystyki zadaniem socjologów jest uważne śledzenie przeważających wzorów interakcji między turystami a miejscową ludnością w celu ustalenia między innymi, czy pizybierają one postać stosunków przyjacielskich, czy wrogich.