4. Gatunki liryczne
Elegia (pieśń żałobna) - utwór liryczny o treści poważnej, refleksyjny, utrzymany w tonie smutnego rozpamiętywania, rozważania lub skargi, dotyczący spraw osobistych lub problemów egzystencjalnych (przemijanie, śmierć, miłość); wyróżnia się elegie miłosne i patriotyczne
Oda - utwór liryczny, który charakteryzuje się wzniosłością tematu i stylu, sławi idee, wydarzenie lub czas. Zwykle cechuje ją także zbiorowy podmiot wypowiedzi. W Starożytnej Grecji i w starożytnym Rzymie oda była w przeciwieństwie do hymnu utworem o tematyce świeckiej, wychwalającym np. miasta, ludzi lub pewne pojęcia abstrakcyjne. Charakteryzuje się zawartością elementów pochwalnych, patosem, śpiewnością i melodyjnością. Zrytmizowanie osiągnięte jest za pomocą regularności wersyfikacyjnej i stałego miejsca średniówki.
Hymn (pieśń pochwalna) - uroczysta i podniosła pieśń pochwalna o apostroficznym charakterze wypowiedzi, komponowana na cześć bóstwa, szczególnej osoby, wydarzenia, ojczyzny (kraju), a także idei. W kręgu kultury europejskiej hymny znane były w basenie Morza Śródziemnego już w starożytności. Na stałe weszły do kanonów kulturowych wraz z rozwojem chrześcijaństwa, który uczynił swoim ten rodzaj literacki wzorując się na hebrajskim Starym Testamencie i judeochrześcijańskim Nowym Testamencie. W literaturze średniowiecznej miał charakter niemal wyłącznie religijny. Współcześnie utożsamiany z pieśnią patriotyczną. Historia literatury zna hymny: państwowe, narodowe, wojskowe, religijne, koronacyjne, akademickie, a także szkolne. Niekiedy hymnem staje sie utwór nie spełniający ścisłych wymogów formalnych; wystarczy, że określona społeczność nada mu taką funkcję.
Epitafium - napis umieszczony na nagrobku lub pomniku upamiętniający zmarłego, jak również sam pomnik w postaci ozdobnej płyty lub tablicy z napisem ku czci zmarłego, najczęściej nie w miejscu pochówku, lecz w innym związanym z daną osobą, np. w kościele, na ścianie, filarze lub posadzce.
Epitalamium - gatunek liryki chóralnej, pieśń na cześć nowożeńców, pierwotnie wykonywana przez chór młodych kobiet lub mężczyzn pod komnatą panny młodej lub sypialnią nowożeńców; później również każdy utwór pochwalny napisany z okazji ślubu.
Anakreontyk - wierszowany utwór literacki o tematyce biesiadnej, wesołej lub rubasznej, sławiący uroki życia, opowiadający o miłości w sposób żartobliwy. Anakreontyki pisano stylem niskim ze względu na poruszane tematy, jednak forma tych utworów była przeważnie kunsztowna. Antyczne wiersze anakreontejskie zbudowane były z 8-zgłoskowych wersów: dymetrów akatalektycznych z joników wzrastających111: także w formie z przestawieniem stóp długich i krótkich (tzw. anaklazy):