0002201

— 40 —

się o wartości mleka, nie czekając 24 godzin, do czego się jest zmuszonym przy użyciu probierek. Trzeba jednak pamiętać, że oznaczenie ciężkości gatunkowej mleka tylko wtedy może służyć za wskazówkę, czy mleko jest tłuściejsze czy chudsze, kiedy zkądinąd jest pewność, że się ma do czynienia z mlekiem niezbieranem, bo, gdyby zebrać śmietankę a na jej miejsce dolać cokolwiek mniejszą ilość wody, to możnaby otrzymać taką samą ciężkość gatunkową, jaką ma dobre mleko niezbierane, dlatego, że woda, chociaż od tłuszczu jest cięższą, to jednak od mleka zbieranego o wiele jest lżejsza.

Oprócz tych dwóch sposobów jest bardzo wiele innych, dających możność zupełnie dokładnego obliczenia nietylko ilości śmietany zawierającej się w danem mleku, ale i ilości czystego tłuszczu zawartego w śmietanie¹). Najprostszy z nich polega na zmieszaniu mleka z równą ilością eteru i mocnego spirytusu. Do tej próby trzeba mieć probierkę szklanną, podzieloną kreskami na trzy równe części. Trzecią część pro-bierki wypełnia sie świeżo wydojonem mlekiem, dobrze skłóconem z paru kroplami amoniaku; następnie dolewa się drugie tyle eteru, doskonale miesza i wreszcie ostatnią trzecią część wypełnia się spirytusem mocnym na 90". Po najdokładniej-szem wymieszaniu stawia się probierkę do wody, mającej 40°. Po upływie 20 — 30 minut kuleczki tłuszczu wydzielą się z płynu i utworzą na jego powierzchni warstwę żółtą, nieprzezroczystą, mniej lub więcej grubą, dokładnie wskazującą ilość masła, zawartego w próbowanem mleku. Jeżeli probierka jest stopniowana, łatwo obliczyć, jaki to procent tłuszczu stanowi.

Inne sposoby i potrzebne do nich przyrządy, jako trudne do zastosowania w domowem gospodarstwie, pomijamy, odsyłając po odnośne wskazówki do wyczerpujących podręczników.

Ale kontrola mleka powinna mieć na celu nietylko stwierdzenie, czy ono jest mniej lub więcej tłustem, równie ważną jest rzeczą przekonać się, czy mleko nie zaczęło już kwaśnieć, a jeżeli zaczęło, to do jakiego stopnia doszło kwaśnienie, bo, wiedząc z jednej strony, do jakiego stopnia zakwaszenia należy je doprowadzić

6

1

Np. Alcalićrśmometre Dr. Quesneville, Controleur Fiord, Laktobu-tyrometre Marchand, Galactotimetre R, Adam, Metoda Soxhlet’a i-wielu innych.