01901

19

t

bym przytoczyć więcej cytat, lecz chcia^Tbym co prędzej przejść do filozofów nowożytnych.

Montaigne którego by można nazwać jednym z mędrców Francyi, (nie wiem, czy znalazłoby się ich siedmiu jak w Grecyi) duszy prawej, serca tkliwego i dobrego, umysłu bystrego i przeni kliwego, wykarmiony i jakby napojony genjuszem staroż}^rtnyćh, podziela odnośnie do zwierząt opi-nje swych mistrzów ulubionych. Nie ukrywa bynajmniej swej życzliwości dla zwierząt. „Co do mnie, powiada on, nie mogę patrzeć obojętnie na prześladowanie i zabijanie zwierzęcia niewinnego i bezbronnego, które nam nie wyrządziło żadnej krzywdy... Biorę zwierzę żywe dla tego tylko, , aby mu natychmiast wolność powrócić. Pitagoras kupował od rybaków i ptaszników zwierzęta, i postępował z niemi podobnie. ¹)'

W sądzie naszym o niższości i głupocie zwierząt widnieje tylko pycha, zarozumiałość, i bezwstyd człowieka, który stara się dorównać Bogu, przypisuje sobie powołanie boże, gatunkuje się na rasy i oddziela od rzeszy innych stworzeń, kraje na kawałki zwierzęta—swych icspółbraci ito-' wcirzyszy, i wydziela im taką cząstkę zdolności i sił, jaka mu wydaje się odpowiednią.⁴¹ Brak stosunku między zwierzętami a nami, jest według jego zdania, o tyle naszym, o ile ich błędem, i nie-upoważnia nas w żaden sposób odmawiać im zdolności jeżeli nie równych lub podobnych naszym.

ł

1

Essais livre II CJiap. XI.