94293601

320 ADOLF BECK

jącej i esowatej, skurcze mięśni prostnicy, a równocześnie zahamowanie czynności czyli rozluźnienie obydwóch zwieraczy. Ruchy odbytnicy polegają z jednej strony na skurczu mięśni okrężnych popychających kał naprzód, jak i na skurczu mięśni podłużnych, które rozszerzają dolną część odbytnicy i ułatwiają posuwanie się kału. Dźwigacz odbytu (levator ani) przyczynia się również do wydalenia kału; kurcząc się przy zwątleniu zwieraczy, wyciska zawartość odbytnicy na zewnątrz. Grudy kału (skyballej, w ten sposób popychane naprzód, ślizkie z powodu pokrywającej je warstwy śluzu, opuszczają otwarty odbyt.

Jeżeli ekskrementa są miękkie i rzadkie, to opisane ruchy zupełnie wystarczają. Jeżeli zaś ekskrementa są gęstsze, to oprócz ruchów kiszki wchodzi w grę tłocznia brzuszna, polegająca na równoczesnem kurczeniu się przepony i mięśni brzucha przy zamkniętej głośni, co podnosi ciśnienie w jamie brzusznej i wywiera ucisk na trzewia. Działanie tłoczni brzusznej występuje również odruchowo, a przy nadmiernem zadrażnieniu odbytnicy lub sąsiedztwa (zapalenie błony śluzowej, ucisk od zewnątrz przez nowotwór lub przez rodzącą się główkę płodu) występuje ta tłocznia brzuszna jako t. zw. parcie.

Unerwienie. Tonus obydwóch zwieraczy odbytu zależy w pierwszym rzędzie od ośrodków nerwowych, zawartych w samych mięśniach. Po przecięciu bowiem u psa wszystkich nerwów, prowadzących do odbytnicy, tonus wprawdzie na krótki czas ustaje, wraca jednak niebawem i zwieracze oddziaływają na podniety w sposób zupełnie prawidłowy.

Obwodowe te ośrodki są podporządkowane ośrodkom, zawartym w dolnej części rdzenia [centrum atiospinalc), które u psa i królika znajduje się w części lędźwiowej rdzenia pacierzowego. U człowieka ośrodek defekacyi znajduje się w II i V odcinku krzyżowym i w I ogonowym (Muller). Według Langleya także II i III odcinek lędźwiowy rdzenia stoi w związku z czynnością oddawania kału. Włókna nerwowe z ośrodków tych wychodzące przebiegają w nerwie podbrzusznym (hypogaetricus) i n. erigens pelmcus. W obydwóch tych nerwach biegną także drogi dośrodkowe z błony śluzowej odbytnicy, jako część dośrodkowa łuku odruchu defekacyi.

Po zniszczeniu dolnej części rdzenia u psa, czynność defekacyi po kilku tygodniach lub miesiącach wraca niemal do normy (Goltz i Ewald). Odbywa się ona wtedy pod wpływem ośrodków