94291201

296 ADOLF BECK

runkach: szczęka dolna wykonywa ruchy ku górze i ku dołowi, to jest podnosi się i obniża, dalej wysuwa się naprzód i cofa się w tył, porusza się też poprzecznie z boku na bok.

Mięśnie, które ruchy te powodują i ich unerwienie jest następujące: mięśnie, skroniowy (temporalis) i żwacz (masseter) podnoszą żuchwę i przyciskają ją do szczęki górnej. Ten sam ruch uskuteczniają mięśnie skrzydło watę wewnętrzne (pterygoidei interni\ jeżeli się równocześnie kurczą po obu stronach; ich nerwem moto-rycznym jest ruchowa gałąź nerwu trójdzielnego {Ramus marillaris infer. nervi trigemini). Otwarcie ust, czyli obniżenie żuchwy jest częściowo procesem biernym, t. j. spowodowanym przez ciężar żuchwy, częścią za» powstaje przez skurcz mięśni dwubrzuścowych (digastrici) a w małym stopniu mięśni żuchwowo-gnykowych (mylo-hyoidei) i bródk owo-gnyko wych {,genio-hyoidei). Genio-hyoideus zaopatrzony jest przez gałązkę pierwszego nerwu szyjnego, przyłączoną do pnia nerwu podjęzykowego (nervus hypoglossus), podczas gdy tamte dwa mięśnie otrzymują włókna nerwowe z nerwu zębowego dolnego (nervus dcntalis inferior). Przy skurczu obydwóch mięśni skrzydłowatych zewnętrznych, żuchwa wysuwa się ku przodowi, jeżeli zaś kurczy się tylko jeden z nich, następuje boczne wychylenie żuchwy ku stronie przeciwnej. Mięśnie te zaopatruje ram. max. inf. trigemini. Cofanie się żuchwy ku tyłowi jest następstwem kurczenia się tylnych wiązek mięśnia skroniowego (m. temporalis).

Przez ruchy te we wszystkich kierunkach kęs (przednimi zębami odgryziony) ulega między zębami trzonowymi zmiażdżeniu i roztarciu na drobne części, przyczem żywy udział w żuciu biorą policzki, język i wargi; utrzymują one cząstki kęsa między zębami a te cząstki, które podczas rozcierania wydostają się na jednę lub drugą stronę dziąsła, nakładają ponownie między powierzchnie zębów trzonowych.

Żucie jakkolwiek może być aktem dowolnym, bywa jednak najczęściej odruchem. Ośrodek żucia znajduje się w rdzeniu przedłużonym, a jego receptorem są gałązki nerwu trójdzielnego, zaopatrujące błonę śluzową jamy ust (nerw językowy). Toteż znieczulenie błony śluzowej języka czyni żucie prawie niemo-żliwem. Znaleziono także ośrodek żucia w płacie czołowym kory mózgowej: przez drażnienie brzusznobocznej powierzchni płatów czołowych mózgu królika można wywołać ruchy żuchwy.

Samo żucie jest znakomitym środkiem pobudzającym ślinianki