94291401

498 Sl'. BĄDZYŃSKI

tego, że straty ciepła są zbyt wielkie, następuje obniżenie ciepłoty ustroju.

Gdy regulacya fizyczna nie dopisuje, to jest ustrój utratą ciepła nie może nadążyć wytwarzaniu ciepła, a to głównie dlatego, że utrata ciepła jest utrudnioną wskutek wysokiej temperatury i wielkiej wilgoci powietrza, po części także z powodu wytworzenia się większej ilości ciepła wskutek spożycia pokarmu, zwłaszcza bogatego w białko, zachodzi podwyższenie ciepłoty ustroju. Następstwem obniżenia ciepłoty ciała jest zawsze zmniejszenie rozkładu, następstwem podniesienia się jej zawsze wzrost rozkładu.

Gdy regulacya ciepła ustaje, reakcye w ustroju odbywają się jak w probówce, t. j. wzmagają się, gdy ciepło się podnosi, zmniejszają się, gdy opada.

Zwierzęta ciepłej krwi zachowują się wtedy jak ryb}", płazy i gady, których ciepłota ciała zależy od ciepłoty otoczenia i u których przeto przemiana materyi wzrasta lub zmniejsza się wraz z ciepłotą otoczenia.

Obniżeniem ciepłoty ciała tłumaczy się nizka stopa przemiany materyi u zwierząt ciepłej krwi, które odbywają sen zimowy, podczas tego snu. U chomika, jeża, susła ciepłota ciała podczas snu zimowego spada do 16—12° a wraz z ciepłotą wymiana gazu u tych zwierząt obniża się, do ^l/₁₀, ¹/₂₅ a nawet do ^,/₁₀₀ części ilości wymienianej przedtem, a to mianowicie tern więcej, im niższą jest ciepłota ciała, która znowu w tych warunkach, zupełnie jak u zwierząt zimnej krwi, staje się zależną od ciepłoty otoczenia.

Wymiana energii.

Wymiana energii w poście. Białko^ tłuszcz i węglowodany przy rozkładzie w ustroju zwierzęcym wyzwalają tyleż ener^di, co przy spaleniu in mtro. Podstawowe to prawo, wypowiedziane przez genialnego francuza, lecz odgadnięte raczej przez niego, niż udowodnione, chociaż stało się zrozumiałem, jasnem i nieulegało żadnej wątpliwości już w świetle prawa o zachowaniu energii, uzasadnienia doświadczalnego, jak o tern opowiedziano już we wstępie, doznało znacznie później a to w badaniach Rubnera, a później Atwatera. Autorom tym przypada jednak także zasługa wysnucia, albo może raczej uzasadnienia doświadczeniem dalszych wniosków, które z tego prawa wynikały.

Jeżeli bowiem wymienione wyżej związki organiczne przy