94294201

526 ST. BUDZYŃSKI

U zwierząt roślinożernych (wół, baran) spostrzegali niektórzy badacze dosyć znaczny przyrost białka w tkankach Kellner n. p. znajdywał u dobrze odżywionego wołu zatrzymywanie azotu w ilości do 22-45 gr., czyli białka w ilości około 140 gr. na dobę, a Friske znalazł istotnie bardzo znaczny wzrost ilości ciał azotowych w narządach wewnętrznych baranów, tuczonych obfitą, bogatą w białko (stosunek białka do bezazotowych składników =1:5) strawą. W sercu, płucach, nerkach wątrobie jednego z tych zwierząt, które to narządy badano razem, — ilość azotu wzrosła do 837 gr., a więc 6-krotnie w porównaniu do zawartości azotu w tych samych narządach zwierzęcia, które służyło za świadka (= 138 gr. X). Czy z przyrostu azotu w tych wypadkach jednak można wnosić o przyroście białka? Zwłaszcza doświadczenia F r i s k e’go nasuwają w tym względzie wątpliwości. Już okoliczność, że największy przyrost azotu zaszedł w narządach takich, jak wątroba, gdzie właśnie przeróbka i wymiana białka jest najżywszą, wskazuje na nagromadzenie się w ustroju nie białka, lecz raczej przetworów jego rozkładu; za tern przemawia także i wysoka zawartość azotu, którą ten autor znalazł w wymienionych narządach: 837 gramów azotu wszak odpowiadałoby 5231 gr. białka. Jest wprost wykluczonem, aby wymienione narządy barana mogły tak wielką ilość białka zawierać.

U roślinożernych zwierząt rozkład białka dotrzymuje także kroku podaży, lecz może tylko nie tak żwawo, jak u mięsożernych, bo organizm ich przywykły do pokarmów roślinnych, ubogich w białko, może mniej sprawnie białko rozkłada, względnie wolniej wydala przetwory jego rozkładu.

Jeżeli wszakże w wymienionych doświadczeniach i innych, w istocie zdarzył się jakiś przyrost białka, to zaznaczyć trzeba, że było to po strawie tak obfitej i tak bogatei w białko i wogóle w warunkach żywienia takich, jakie w życiu praktycznem nie zachodzą. ^TA’ istocie w doświadczeniach, wykonanych na wielką skalę z większą liczbą zwierząt (Lawes i Gilbert), przy tuczeniu nie znajdywano przyrostu białka, natomiast o ile waga zwierząt wzrastała, niekiedy znaczny przyrost tłuszczu. Doświadczeni znawcy żywienia i hodowli użytkowych zwierząt gospodarskich, jak Kellner, zaprzeczają też, iżby było możliwein dla rolnika osiągnąć jakiejkolwiek uwagi godny przyrost mięsa przy tuczeniu dorosłych zwierząt.

Podobnie ma się ta sprawa i u człowieka. U człowieka do-